Яўген ГУЧОК, жыхар Мінска

Стоячы ў чарзе, чаго тут за кароткі прамежак часу не пачуеш! І што кракаўская каўбаса — зусім не кракаўская, а ракаўская; што Шушкевічу пенсія ў тры тысячы пяцьсот рублёў — гэта яшчэ многа для яго, хай, маўляў, ведае, як разбураць з Ельцыным Савецкі Саюз; што людзі ў нас так збяднелі, што ўжо няма дзе машыны ў дварах ставіць; што калі добра вып'еш, дык тады пачуваеш сябе нібы і гаспадаром у сваёй краіне; што хутка не толькі за ўваход у метро, але і за выхад з яго плаціць будзем; што

Няхай есці ў нас не стане —
усё роўна не паўстанем;
Будзем жэрці мы сябе:
Ты — мяне, а я — цябе;

што нядаўна выпусцілі новую грашовую купюру, на якой напісана: "Многа грошай"; што з-за сабак хутка будзе не прайсці; што немка на "Еўрабачанні" заняла першае месца, бо спявала нямецкую песню і нямецкі сцяг лунаў у яе руках на сцэне, а нашы са сваімі крыламі і чужымі песнямі адляцелі ў адно месца з тым, з чым і прыляцелі, і г.д. і д.п.

І канца няма тым запамінальным народным словавыражэнням. А калі тут, у магазіне, як і ўсюды ў нас, падыходзіш да канца чаргі і пытаешся, хто апошні, дык рэдка хто канкрэтна адкажа, што ён. Звычайна адказваюць неакрэслена-ўхіліста "Наверно, я". Калі станеш удакладняць, "наверно" ці дакладна, дык можаш нарвацца на, здавалася б, нічым не матываваны, амаль злобны адказ: "Стойте и не умничайте!" Дарэчы, магазін гэты знаходзіцца блізка ля ўваходу ў станцыю метро "Пушкінская", побач з аптэкай.

Днямі быў я там сведкам і ўдзельнікам такой сцэны. Чарга прасоўвалася, і я ўжо ўзняўся на прыступкі магазіна, нібы на аглядальную пляцоўку: мне зверху ўсё відаць і чуваць. Хвост чаргі ўнізе ад мяне метраў за пяць-шэсць прымаў новых пакупнікоў. Вось падыходзіць да таго хваста мой знаёмы — доктар-рэнтгенолаг, беларус; але апошнім часам з прычыны антыбеларускіх выпадаў улады бярэ польскі ўхіл, і пытаецца: "Хто апошні?". Кабета побач адказвае яму: "Ну я, наверное, последняя". Тады ён: "Ну а я, пэўна, буду за вамі". Кабета тая: "Как хотите!" А вось падыходзіць мужчына і пытаецца: "Кто последний?" Мой знаёмы адказвае: "Я". Мужчына: "А вы за кем?" Мой знаёмы: "Вось за гэтай пані". Пані маланкава павярнулася да яго і амаль варожа бліснула вачыма, але нічога не сказала. Відаць, рашыла пачакаць. Тады мужчына кажа майму знаёмаму: "Скажите, что я за вами. Мне тут на минутку в аптеку нужно". "Добра", — у адказ яму.

Неўзабаве падыходзіць чарговая пакупніца і пытаецца: "Кто тут крайний, кто последний?" Мой знаёмы адказвае: "Я". "А вы за кем будете?" — "За гэтай пані, але за мной яшчэ адзін спадар. Ён у аптэку адлучыўся. Хутка вернецца". Адразу запахла смажаным, вяленым і вэнджаным… І тут жа пачалося. У адзін голас дзве кабеты — адна, што перад ім, другая, што пасля яго, залямантавалі: "Пани, спадары… Пораспускались! Сталина на вас нету… И куда только Лукашенко смотрит?! Пани, спадары… белорусы. В КГБ бы вас всех, к Цанаве!"

Ва унісон гэтай лаянцы дыхала некаторая частка чаргі, а некаторая, большая частка, нібы прытаіўшыся, маўчала. Мой жа знаёмы амаль задаволена, прабачліва-лагодна ўсміхаецца, нібы ён і жадаў такога канцэрта. "А чаму б мне не ўмяшацца ў гэты скандалітэт?" — падумаў я. Пакідаю прыступкі і падыходжу да "гарачай кропкі". Спачатку звяртаюся да "парушальніка спакою", які, дарэчы, яшчэ не паспеў мяне заўважыць: "Вітаю Вас, спадар!" Ён з энтузіязмам адказаў: "І вам, спадар, прывітанне!" Наступілі загадкавы спакой і ціша. Тады я звяртаюся да публікі: "Ну і што ж гэта мы, людцы, так узрушана дэманструем грубасць, нянавісць, непавагу і варажнечу адзін да аднаго? Мы сёння нават не маем слова, каб абазвацца па-людску паміж сабой. І не шукаем тое слова і ад продкаў яго не пераймаем!" Далей я выпаліў наступнае: "Вось каб я сказаў гэтаму чалавеку, ды яшчэ як мага гучней, "Здароў, х..!" ці яшчэ якое паскудства, то, відаць, было б тады ўсё ў норме і, канечне, гэта ўсіх задаволіла б, было б па-нашаму. Гэта ж трэба так апусціцца! А?! Ці не так?!"

І раптам чарга выбухнула смехам-рогатам. "Добра, што хоць не страцілі мы яшчэ здольнасць пасмяяцца над сабой", — пераможна і нібы з палёгкай заключыў мой знаёмы. І здалося мне тады, што ў часе таго вэрхалу ён на ўсё і на ўсіх глядзеў вачыма рэнтгенолага. Праўда, вачыма ўнутранымі.

Народная Воля