Сяргей ЗАКОННІКАЎ

Мне бачыцца, што нават сама беларуская дзяржаўнасць у пэўнай ступені — імітацыйная. Пра гэта сведчаць зацягнутыя інтэграцыйныя працэсы з Расіяй, якія то заціхаюць, то разгараюцца, непрывабная валтузня вакол так званай Саюзнай дзяржавы. Скандалы, шантаж беларускага рэжыму больш багатых суседзяў дзеля атрымання прэферэнцый, паказваюць, што, нягледзячы на прапагандысцкую патрыятычную рыторыку пра росквіт і магутнасць Беларусі, яе кіраўніцтва адносіцца да ўласнай дзяржаўнасці з недаверам. Выключную імітацыйнасць выяўляюць цяперашнія дзяржаўныя сімвалы: сцяг, герб, гімн.

Яўна імітацыйны характар мае айчынная эканоміка, бо татальна залежыць ад расійскай дапамогі, ад заходніх крэдытаў. Матэрыяльныя і фінансавыя сродкі паступаюць рэгулярна, але па-ранейшаму не выкарыстоўваюцца на мадэрнізацыю вытворчага сектара. Як вынік, склады прадпрыемстваў завалены прадукцыяй, якую цяжка збываць. У нядаўнім пасланні кіраўніка краіны беларускаму народу і Нацыянальнаму сходу, дзе акцэнт зроблены на эканамічных праблемах, таксама прысутнічаюць імітацыі, кіданне з боку ў бок, узаемавыключальныя тэзісы. Напрыклад, у развагах пра экспарт, пра «спекулянтов и мошенников».

Безумоўна, матэрыяльная аснова жыцця народа — вельмі важная. Галодны чалавек здольны на любы бязлітасны бунт. Улічваючы гэта, рэжым забяспечвае выдатны (часам лепшы, чым у Еўропе!) дабрабыт чыноўнікам, сілавікам і прыбліжаным бізнесоўцам, падкідае таксама сціплыя заробкі, пенсіі, стыпендыі астатнім людзям. Беларускае насельніцтва здаўна звыкла задавальняцца матэрыяльным мізэрам і нават дзякаваць за яго ўладзе. Але ў сітуацыі, калі адбываецца бяздарнае праяданне дапамогі звонку, а мясцовыя намаганні выправіць становішча застаюцца малаэфектыўнымі, эканоміка не можа чынна вызначаць сутнасць нашай рэчаіснасці.

Беларускія нягоды пачынаюцца з імітацыі палітычнага жыцця, і ў першую чаргу — выбараў. Тут поўна розных фальсіфікацый, падробак, махлярстваў. Не сталі выключэннем і мясцовыя выбары.

У незалежных назіральнікаў, якія патэлефанавалі мне з некалькіх раёнаў краіны, склалася цвёрдае перакананне, што вынікі выбараў былі загадзя падрыхтаваны. Гэта тычыцца папярэдняга вызначэння ўладай канкрэтных кандыдатаў, а таксама адміністрацыйнага забеспячэння іхняй перамогі. Практычна ніякага выбару не было. Усімі магчымымі і немагчымымі сродкамі забяспечваўся трыумф асоб, спушчаных зверху.

Назіральнікам давялося працаваць у экстрэмальных умовах. Супраць іх былі настроены ўсе ўладныя структуры: міліцыя, прадстаўнікі МНС і г. д. Назіральнікам не дазвалялі рэальна бачыць працэс падліку галасоў, не паказвалі колькі бюлетэняў засталося, ці адпавядае гэта сапраўднасці.

Увогуле, у Беларусі на выбарах фальсіфікацыямі можна займацца спакойна, беспакарана. Сапраўдны кантроль пастаянна адсутнічае. А час, адведзены для захоўвання бюлетэняў, кароткі. Яны знішчаюцца — і канцы ў ваду!

Што тычыцца саміх беларускіх выбаршчыкаў, то не ўсе яны мяркуюць так, як гродзенскі прадстаўнік электарату: «Я буду голосовать за этих, которые находятся у власти. Эти зарплату мне платят. А раз платят, то все хорошо!»

Назіральнік з Пухавіцкага раёна, рэагуючы на публікацыі журналістаў, якія карысталіся лічбай 79,5% яўкі і рабілі крытычныя закіды ў бок народа, справядліва заўважыла: «Не трэба прыніжаць нашых людзей!»

Сапраўды, яўка была нізкая, яе рабілі высокай толькі сілком. У вёсках на прыцэл быў узяты кожны жыхар. Я гэтаму не здзівіўся, бо ў маім мікрараёне (сам чуў і бачыў!) прадстаўнікі камісіі праз мегафон ужо ўвечары заклікалі выбаршчыкаў галасаваць, а потым яшчэ бегалі па пад’ездах дамоў і зноў агітавалі людзей.

Назіральнікі з гумарам расказвалі, як пасля падліку галасоў, бадзёрага рапарту наверх пра «элегантную победу» праўладных кандыдатаў задаволеныя прадстаўнікі ўчастковых выбарчых камісій балявалі да раніцы. Відаць, у іхніх калегаў вышэйшага ўзроўню па савецкай традыцыі таксама не абышлося без застолля. Гэта ўжо не сімвалічны, а натуральны пір у час чумы!

А цяпер паразважаем: дзеля чаго вайскоўцаў, студэнтаў, хворых у бальніцах, вязняў і грамадзян, аблытаных кантрактамі, запалоханых звальненнем з працы, вертыкальшчыкі яшчэ больш настойліва, чым раней, заганялі на датэрміновае галасаванне? Навошта «малявалі» вялікі працэнт яўкі, калі яе парог для мясцовых выбараў самі знялі? Чаму ім так важна колькасць галасоў, паданых за праўладных кандыдатаў?

Тут глыбока капаць не трэба, разгадка ляжыць на паверхні. Наперадзе прэзідэнцкія выбары, там жа без «малявання» ніяк не абысціся. А таму неабходна і на мясцовых выбарах паказаць усяму свету, як людзі ў Беларусі любяць уладу, як з’яднаны вакол яе.

Узурпацыя ўлады адным чалавекам у маштабе краіны пачынае пераймацца ніжэйшымі чыноўнікамі, дубліравацца. Такі стыль дзейнасці пераносіцца нават на грамадскі рух, які спавядае дэмакратыю. Праўда, там праявы аўтарытарных паводзін кіраўнікоў часцей звязаны не з негатыўнымі чалавечымі якасцямі, а з драконаўскімі, нялюдскімі ўмовамі, у якіх даводзіцца працаваць апазіцыйным партыям і арганізацыям.

Таталітарная сістэма непазбежна вядзе да раздвоенасці асобы. Кожнаму чалавеку даводзіцца разрывацца паміж абсалютнай падпарадкаванасцю дэспатычнай уладзе і сваім сумленнем, уласнай годнасцю, разумным сэнсам жыцця. У нас ёсць шмат грамадзян, якія ўсімі сіламі спрабуюць захаваць сваю ўнутраную свабоду ад знешняга ціску. Але іх намаганні ў цяперашніх умовах застаюцца марнымі.

Насельнікі Беларусі дазволілі ўцягнуць сябе ў маштабную імітацыю. Яна можа працягвацца і далей, калі людзі не вызваляцца ад ачмурэння. Не ведаю, як хто, а я хачу мець сапраўдную дзяржаву і жыць у ёй свабодна.

Кнігі Сяргея Законнікава «Насустрач» (публіцыстыка, эсэ) і «Дол» (вершы і паэмы) ёсць у кнігарні «Акадэмічная кніга» (пр. Незалежнасці, д. 72), у офісах БНФ (пр. Машэрава, д. 8), ТБМ (вул. Румянцава, д. 13).

Свободные новости плюс