А вось таптанне вакол мёртвай кропкі ў справе будаўніцтва нацыянальна годнай, дэмакратычнай, прававой дзяржавы — гэта недаравальная віна сучаснікаў перад нашчадкамі. Адказнасць за такое пустадомства кладзецца не толькі на аўтарытарную ўладу, але і на нас.

З ранку да начы афіцыйныя СМІ паўтараюць, як заклінанне: «Республика Беларусь успешно преодолевает последствия мирового экономического и финансового кризиса. У нас должный порядок и стабильность». Але давайце задумаемся: што гэта за «стабільнасць» і куды яна завядзе дзяржаву, народ? Калі адкінуць прапагандысцкую хлусню і ўважліва глянуць на рэчаіснасць, то стане ясна, што беларускае грамадства топчацца вакол мёртвай кропкі.

Той, хто крыху ведае тэхніку, памятае, што мёртвая кропка — гэта крайняе становішча поршня ў працуючай поршневай машыне, калі ягоная хуткасць роўная нулю. На вялікі жаль, жыццё паказвае — стабільным бывае не толькі прагрэс, але і застой. 

Гісторыя СССР — гэта сведчанне такога негатыўнага працэсу. Некалькі пакаленняў людзей вырасла не на грунце нацыянальнай гісторыі, культуры, маралі, традыцый, рэлігійнай памяркоўнасці, а на штучнай ідэалагічнай «гідрапоніцы». Асновай грамадскага жыцця было супрацьстаянне. Унутраная сутнасць пастаяннай грамадзянскай вайны мела характэрныя адзнакі: пошук ворагаў, цэнтралізаваная бескантрольная ўлада, поўнае занядбанне законнасці, пераход усіх відаў уласнасці ва ўласнасць дзяржаўную, масавы, усеахопны і бязлітасны тэрор, ліквідацыя элементарных дэмакратычных свабод, ператварэнне чалавечай асобы ў дзяржаўнага раба як эканамічным, так і сілавым уздзеяннем.

Мікіта Хрушчоў, якому аддаецца належнае за развенчванне культу тырана Іосіфа Сталіна, хоць ён і сам распісваўся пад расстрэльнымі рэзалюцыямі, шчыра верыў у камунізм. У імя сваёй веры заўзяты «рэфарматар» разбураў тое, што засталося пасля сталінскай калектывізацыі ад сялянскай гаспадаркі: абразаў прысядзібныя ўчасткі, забіраў кароў і г. д. Хітрасць падказала яму на ўсялякі выпадак перанесці дату канчатковай перамогі камунізму з 1965 года (як скамандаваў Сталін) на 1985 год. Прыкладна ў гэты тэрмін дзяржаўную піраміду пачалі перабудоўваць, а яна раптам абрынулася, стала кучай смецця. Прыйшоў час цынічных марадзёраў, якія не хавалі сваю мярзоту, рабавалі, прыса-бечвалі агульнанародную маёмасць.

Узнікненне незалежных дзяржаў на постсавецкай прасторы дало надзею, што будзе ўлічаны негатыў-ны вопыт СССР, што вызваленыя народы стануць будаваць сваё жыццё па-новаму. Але метастазы мінулага прараслі ў сённяшні дзень.

Вялікая колькасць у нашым грамадстве маргіналаў і люмпенаў уплывае на якасць сучаснага жыцця беларусаў. Дагэтуль на-сельніцтва асноўнымі атрыбутамі выжывання лічыць кашалёк з пэўнай сумай грошай у кішэні, кавалак хлеба з каўбасой на стале. Але гэта вельмі прымітыўнае разуменне.

Сістэмай выжывання народа з’яўляецца традыцыйная, адпрацаваная стагоддзямі нацыянальная культура. У яе склад уваходзяць не толькі матэрыяльны пачатак, але родная мова, гістарычная памяць, спрадвечныя традыцыі, мараль, рэлігія, выхаванне, літаратура і мастацтва. Усё гэта дапамагае народу захаваць свой непаўторны нацыянальны характар і лад жыцця.

Наша галоўная праблема ў тым, што ні ўлада, ні грамадзяне не думаюць на дзесяцігоддзі наперад. А вядома, што захады, якія здаюцца карыснымі цяпер, якія прымаюцца толькі з пункту гледжання кан’юнктурных палітьічньіх інтарзсау з’яуляюцца непрьімальньімі, шкодньімі, калі улічваць перспектыву развіцця незалежнай дзяржавы.

У савецкі час прадстау-нікоу наменклатуры можна было пазнаць па чорных скураных паліто і пыжыкавых шапках. Такая была начальніцкая мода. Цяпер у аутарытарнай Беларусі завядзенкі у чыноўнікау сталі іншьімі, намнога   больш раскошнымі, рэспектабельнымі. Сабе вертыкальшчыкі стварылі той капіталістычны рай, які столькі гадоў палымяна кляймілі і пракліналі. Але па сутнасці яны засталіся такімі ж дэнацыяналізаванымі, безыніцыятыўнымі, звыклымі толькі да выканання каманды зверху. Стаўка ўсюды робіцца на шэрых, паслужлівых «вінцікаў». А мэта ясная — захаванне ўлады пад лозунгам «стабільнасці і парадку». У такіх умовах дынаміка і прагрэс — немагчымыя.

Крызіс змушае ўсіх зямлян пераасэнсоўваць рэчаіснасць, пераходзіць на шлях мадэрнізацыі, інавацый у эканоміцы, настойліва імкнуцца да куль-турнага, маральнага і ду-хоўнага адраджэння. Але ў нас не спыняецца аўтарытарнае загніванне. Былы кіраўнік Нацыянальнага банка, вопытны незалежны эканаміст Станіслаў Багданкевіч прагназуе наступнае: «Правительство, очевидно, будет и впредь заниматься косметическим реформированием экономики ради получения почетных мест в рейтингах и кредитов, но эти кредиты по-прежнему будут проедаться. Страна продолжит сползание в долговую яму».

Людзі, якія не задавальняюцца пераможнымі рапартамі хлуслівых паліты-каў, аптымістычнымі казкамі заангажаваных экс-пертаў, журналістаў, убачылі, што глабальны рынак абрынуўся, пахаваў пад сваімі руінамі не толькі шматлікіх «акул» бізнесу,  але і самі эканамічныя вучэнні, якія падтрымлівалі яго канструкцыю. Пакуль гаспадарчыя сістэмы працуюць паспяхова, то можна давярацца меркаванням прафесіяналаў-эканамістаў. Але надыходзіць час, калі сектары эканомікі спасцігае бедства (банкі спыняюць выдачу крэдытаў прамысловасці, асобныя дзяржавы, напрыклад Ісландыя, Латвія, трапляюць у зону банкруцтва). Тады погляд на становішча з нутра сістэмы ўжо не паспявае за катастрафічнымі падзеямі.

Трэба канстатаваць, што цяпер паразу церпяць абедзве макраэканамічныя дактрыны: мадэль не рэгулюемага ўрадам рынку выявіла свае недахопы ў Амерыцы, а кейнсіянства (тэорыя дзяржаўна-мана-палістычнага рэгулявання капіталістычнай эканомікі. — С.З.), якое канкурыруе з ёй, не ўратавала ад кры-зісу Заходнюю Еўропу, дзе пераважаюць краіны так званага ўсеагульнага дабрабыту.

Расійскі эксперт І. Смірноў у артыкуле «Дайте нам хоть рваных денег…», як падаецца, даў разумную ацэнку будучыні сусветнага існавання: «Кризис, испытываемый нами, не сопоставим с предыдущими, которые в изобилии насчитывает история капитализма, ибо поворачивает время общечеловеческой социокуль-туры вспять. Сценарий, по которому миру предстоит жить в ближайшие годы, неизвестен. Не исключено, что мы на пороге небывалого — такой исторической динамики, которая будет не наращивать, а суживать общечеловеческий экономический потенциал или же окажется неуверенными шагами, уводящими то вперед, то назад, но не слишком далеко от его мертвой точки».

Што тут скажаш? Перспектыва перад чалавецтвам вымалёўваецца не надта аптымістычная. Але ў гэтым выпадку адбываюцца глабальныя працэсы, якія не залежаць ад волі беларусаў.

А вось таптанне вакол мёртвай кропкі ў справе будаўніцтва нацыянальна годнай, дэмакратычнай, прававой дзяржавы — гэта недаравальная віна сучаснікаў перад нашчадкамі. Адказнасць за такое пустадомства кладзецца не толькі на аўтарытарную ўладу, але і на нас. У адраджэнні сваёй мовы, гісторыі, культуры, у развіцці навукі, у мадэрнізацыі эканомікі павінны асэнсавана, актыўна ўдзельнічаць усе грамадзяне Беларусі.

Свободные новости плюс