Дзе ж месьціцца мая Літва?

Абразок да кнігі "Жыццё Адольфа Янушкевіча" 

Дзе ж месьціцца мая Літва?
Дзе шукаць Праўду Літвы?

Ведаю: трэба йсьці па сьлядох тых, каго перасьледуюць, ісьці на Сьвятло. 

...Літоўскі Абраз Маткі Боскай Астрабрамская ў парыскім касьцеле Сьвятога Савэрына смуткуе Сьвятлом Літвы. Самотная Панна са скрыжаванымі на грудзёх рукамі і спушчанымі долу павекамі. Угары выявы гэрбаў - Польскага Арла і Літоўскай Пагоні. Толькі ад галавы Панны праменіцца Сьвятло, навакольле прыцемнена. Я чую трывожны крык, які ляціць зь зямлі і зьвернуты да Жанчыны: O PANI! KU RATUNKOWI NASZEMU POŚPIESZ SIĘ. Хутчэй! То нашы гукаюць на паратунак, кліча зьняможаная паўстаньнямі Літва...

Я не дзіўлюся, што гэтага крыку не чуваць натоўпу. Але часам бывае мне вусьцішна ад самотнасьці й нематы, калі анікому-нікому на гэтым сьвеце няможна сказаць пра свае пачуцьці...

...Ступаю па сьлядох Дзядоў маіх гнаных і скрозь заўважаю іхныя Знакі.

Як прад Паўстаньнем Адольф Янушкевіч натхніў Юльюша Славацкага на стварэньне Песьні Літоўскага Легіёну. Пасьля здушэньня Лістападаўскага Паўстаньня Валенты Ваньковіч па наказе Андрэя Тавянскага стварае самабытную копію асабліва шанаванага на Літве Абразу Маткі Боскай Астрабрамскай.

Захлынулася Паўстаньне крывёю, сьлязьмі, горам людзкім. Як старажытная Атлянтыда, патапілася Літва... Ды Вагонь Арыяварта зьзяў у вачох тых нешматлікіх Літвінаў, якія ўратаваліся ад пагібелі. Высланьнікамі Літвы ішлі яны ў сьвет, каб закласьці ў ім Магніты Літвы, каб ня зьнікла Каханае Імя Нашае Айчыны.

8 сьнежню 1841 року, на пачатак Утаемненай Місыі Панны Марыі, Абраз быў урачыста зьмешчаны ў Парыжы ў касьцеле Saint-Séverin.

Як волаты Духам уздымалі аграмадны цяжар мае Дзяды і сыходзілі зь зямлі па спаўненьні свайго заданьня.   

Ці здолеем мы ад таго старадаўняга Вагню Арыяварта запаліць свой Зьніч Літвы?..

Ганна Матусэвіч, 18.III.2013.

Жыцьцё Адольфа Янушкевіча і яго Лісты з кіргіскіх стэпаў, І том / пер. з пол.мовы, прадм. і камэнт. Г. Суднік-Матусэвіч. — Мінск : Медисонт, 2008. — 208 с.,[4] с. іл.

Гэтая Кніга — Надзвычайная. Яна складзена зь лістоў самога Адольфа Янушкевіча, напісаных ім з Сыбіры, дзе ён быў у выгнаньні (1832–1856), да сваёй радзіны й прыяцеляў. Ужо па сыходзе Адольфа Фэлікс Вротноўскі, ягоны калега па слаўным Віленскі мунівэрсытэце, сынтэзаваў і тыя Лісты, і тую Эпоху, у якой яны жылі. Надта хораша аздобленая, Кніга выйшла ў малой колькасьці асобнікаў як радзінна-прыяцельскі дар у 1861 годзе ў Парыжы. Больш пашыранае яе другое выданьне зьявілася ў 1875-м у Бэрліне.

Такім вось некранутым духовым скарбам Кніга, на шчасьце, захавалася да нашага часу. Даўныя пачуцьці, сабраныя тут у вянок сухіх несьмяртэльнічак, перажываюцца нанава; папраўдзе Гэтая Кніга пра носьбіта высокага Духу, якім быў Адольф Янушкевіч.