Шаноўныя, перад вамі спроба адкрытай і шчырай размовы пра найбольш важнае і надзённае, што даўно паўстала і востра стаіць перад нашым народам, цяпер — асабліва, — ратаваць сябе ў супольнасці, у суладдзі, берагчы і развіваць творчы дух народа і нацыі.
Я ведаю, што гэтыя словы і тое, што за імі стаіць, дойдзе далёка не да кожнага розуму, не да кожнага сэрца, таму пачну ab ovo, што значыць з яйка, як казалі некалі рымляне.
А каб лепей уявіць сабе прадмет нашай размовы, прыбегнем да параўнання. Зробім гэта, ставячы ў думках перад сабой два словы-паняцці — НАРОД і НАЦЫЯ. Яны блізкія па значэнні, больш за тое, імі часам карыстаюцца як сінонімамі. Тым не менш, калі ўявіць іх аб’ёмна, скажам, як своеасаблівыя збудаванні аднолькавай формы, і прыдаць ім далей знакавую сутнасць, якуюдля гэтакіх форм і паняццяў прадугледзела матухна-прырода, то разам з падабенствам і роднасцю паміж імі стане ўжо відавочнай і вялікая розніца.
Прынамсі, першую форму мы павінны пакінуць без усялякай адмысловай надбудовы, і гэта будзе НАРОД, у той час як нашанскае другое збудаванне ўжо вымагае даху, які хутчэй за ўсё завершыцца купалам, і тады ўсё, узятае разам, будзе адпавядаць вызначэнню НАЦЫЯ. Само сабой, гэтакая рэч ператворыцца з дома без даха, ў гожы храм, вялікі ці малы, у сталы прытулак, дзе месціцца ды вольна жыве дасціпны народ, а з ім і дух ягоны.
Адухоўленае жыццё НАРОДА матэрыялізуецца ў дыялектычным і бясконцым развіцці ягонай гісторыі, культуры, мовы, веры, еднасці, псіхічнага стану, традыцый.
Значыць, шаноўныя, замацуемся на думцы: НАРОД фізічна мае тое ж цела, масу, займае тую ж прастору на зямлі, адно ўяўляе сабой параўнальна штосьці менш дасканалае ў сваёй сукупнасці, больш прыземленае, прыгнобленае, даруйце, у той час як НАЦЫЯ — гэта ўсё-ўсёсенькі, ўзятае разам з тым, што сягае ўгору.
Нацыя мовай вышэйшых матэматычных вылічэнняў — няйначай, мае чацвёртую каардынату, а менавіта — дух, самадастатковы дух народа, апроч тых трох вымярэнняў у фізічнай прасторы, у якіх бытуе народ.
Скажам і так: Нацыя — гэта народ, які ў гістарычным калаўроце не пазбыўся сваёй духоўнай культуры і мовы.
Дзіва, праз якія нягоды прайшла, усталёўваючыся, наша ліцвінска-беларуская супольнасць! А цяпер — новая небяспека, якой ніхто і прадказаць не мог: САМАЛІКВІДАВАННЕ. Прынамсі, так гэта выглядае. І, калі яно так, то чаму гэта здарылася?
Няма нацыянальнай ідэі — буцвее і рушыцца вабны раней высокі дах, і няўтульна; самавіты народ спакваля ператвараецца ў шараговае насельніцтва, у абмежаваны статак, абыдляецца; ён, годны і разумны раней, не знаходзіць, на што душой абаперціся, а чарка і шкварка, пра якую з пераменным поспехам дбае з году ў год вертыкаль, не ўздымае высакародных пачуццяў, балазе яны, пачуцці, у душы здратаваны мінулымі дзесяцігоддзямі.
Памяць народа – перадумова для далейшага яго развіцця ў грамадзянскай супольнасці і выканання ім ролі крыніцы ўлады і крыніцы дзяржаўнасці.
Інстытут Нацыянальнай Памяці (ІНП) ёсць грамадзянская ініцыятыва па выяўленні і раскрыцці найвыдатнейшых старонак беларускай гісторыі, абароне этнакультурных каштоўнасцей і выкрыцці злачынстваў супраць свайго народа, калі б яны ні былі ўчыненыя.
Ніжэй прыводзяцца і іншыя вытрымкі з палажэння Аргкамітэта ІНП:
Дзеля поспеху ў дасягненні сваіх мэтаў Аргкамітэт ІНП мае намер ініцыяваць намаганні здаровых нацыянальных сіл на адраджэнні культуры, мовы, гістарычнай спадчыны, кансалідаваць на служэнні народу і нацыі грамадскія структуры, якія ўжо створаныя, як і досвед навукоўцаў, гісторыкаў, археолагаў, архітэктараў, юрыстаў, псіхолагаў, краязнаўцаў, мовазнаўцаў, філосафаў, прадстаўнікоў творчай інтэлігенцыі, пісьменнікаў, мастакоў, кампазітараў, грамадскіх дзеячаў, увогуле нераўнадушных да гісторыі, культуры і жыцця свайго народа грамадзян.
Шаноўныя, перад вамі спроба адкрытай і шчырай размовы пра найбольш важнае і надзённае, што даўно паўстала і востра стаіць перад нашым народам, цяпер — асабліва, — ратаваць сябе ў супольнасці, у суладдзі, берагчы і развіваць творчы дух народа і нацыі. Я ведаю, што гэтыя словы і тое, што за імі стаіць, дойдзе далёка не да кожнага розуму,...
Памяць народа – перадумова для далейшага яго развіцця ў грамадзянскай супольнасці і выканання ім ролі крыніцы ўлады і крыніцы дзяржаўнасці. Інстытут Нацыянальнай Памяці (ІНП) ёсць грамадзянская ініцыятыва па выяўленні і раскрыцці найвыдатнейшых старонак беларускай гісторыі, абароне этнакультурных каштоўнасцей і выкрыцці злачынстваў супраць свайго народа, калі б яны ні былі ўчыненыя. Ніжэй прыводзяцца і іншыя вытрымкі з палажэння Аргкамітэта...
21 сакавіка 1943 году на шашы Лагойск-Плешчаніцы партызаны абстралялі нямецкую калону. Адным з забітых быў капітан Ганс Вёльке чэмпіён Берлінскай Алімпіяды 1936 году, якому сімпатызаваў Гітлер.У адказ на наступны...
Анатоль Астапенка В статье подвергается критике концепция «древнерусской народности». Наиболее приемлемой, исторически оправданной мыслью об этногенезе белорусов, является концепция балтского происхождения. Предлогается новая парадигма, согласно которой белорусский этнос имеет тысячелетнюю...
Сяргей Панізьнік. "Сьцяг" Сьветлым полем я нясу агнявую паласу: як маланка, нада мной зіхаціць над галавой Сьцяг мой вольны, Сьцяг мой сьмелы, Сьцяг мой...
Яўген Гучок, паэт, публіцыст Ужо 60-т гадоў стала і плённа працуе на ніве беларускага прыгожага пісьменства празаік і публіцыст, інтэлектуал Эрнэст Ялугін. Нарадзіўся ён у 1956 г. на станцыі Асінаўка...
Яўген Гучок, паэт, публіцыст Сёлета (19.11.2016 г.) выдатнаму майстру беларускага слова, гарачаму патрыёту Беларусі, пісьменніку, сябру Саюза беларускіх пісьменнікаў Эрнесту Васільевічу Ялугіну спаўняецца 80 гадоў. Яго творчы, як і жыццёвы, шлях не...
Яўген Гучок 2 сакавіка 2018 года споўнілася сорак дзён, як пайшоў у іншы свет (няма сумневу, што ў лепшы - у нябесную Беларусь) публіцыст, пісьменнік, грамадскі дзеяч Васіль Цімафеевіч...
Валер Дранчук. Слова на разьвітанне Апошні час мы стасаваліся мала. Сустракаліся выпадкова і амаль не тэлефанавалі адзін аднаму. Раней інакш. Наступальна актыўны Васіль Цімафеевіч сыпаў прапановамі, даволі часта запрашаў да сумеснай...
Разьвітаньне адбудзецца 24 студзеня у рытуальнай зале мінскай Бальніцы хуткай дапамогі (Кіжаватава, 58б) з 14:00 да 15:00. Пахаваны пісьменьнік будзе на Заходніх могілках. ...
Ён прысвечаны навейшай гісторыі Рэспублікі Беларусь і асвятляе надзённыя пытанні культуры і нацыянальнага жыцця. У аснову твора пакладзены гісторыі, нявыдуманыя і пераасэнсаваныя аўтарам, падзеі і з’явы апошніх гадоў. Персанажы...
Якавенка, В. Ц. Пакутны век : трылогія / Васіль Якавенка; 2-е выд., дапрац. - Мінск : Выд. ГА «БелСаЭС «Чарнобыль», 2009.- 896 с. ISBN 978-985-6010-30-2. Падобнага твора ў беларускай...
Об истории и современности знаменитого польско-белорусского дворянского рода Радзивиллов «Историческая правда» беседует с князем Матеем Радзивиллом. - Пан Матей, расскажите, пожалуйста, к какой ветви Радзивиллов Вы относитесь? - Все, ныне...
Згодна з легендай, якая ходзіць за акіянам, амерыканскі кантынент адкрыў 500 гадоў таму мораплавацель -- нехта народжаны на нашай зямлі у дзяржаве Вялікім Княстве Літоўскім. Наш зямляк, паэт Янка...
Фільм, зняты Уладзімірам Каравацк ім ў 2007 годзе, аб чытацкай канферэнцыі ў Мінску па кнізе-трылогіі беларускага пісьменніка Васіля Якавенкі "Пакутны век", упершыню апублікаванай у 2006-м годзе. Мантаж відэа ў 2017...
Ён заўжды быў і застаецца чарнобыльцам – ад пачатку нараджэння Зоны. Дзе ў зоне ж адчужэння апынуліся яго родныя Васілевічы. Пасля былі шматлікія падарожжы па забруджаных радыяцыяй раёнах. У 1991-96...
Крывіцкія руны : вып. ІІ, беларускі культурны мацярык у Латвіі. / уклад., прадм., камент. М. Казлоўскага, С. Панізьніка. - Мінск : Кнігазбор, 2017. - 452 с. ISBN 978-985-7180-05-9. У том выбраных твораў «Крывіцкія...
Шмат гадоў назад у газеце "Голас Радзімы" (№ 50-52, 30 снежня 2004 года) была апублікавана гутарка сябра ГА "МАБ" Веранікі Панізьнік з прафесарам факультэта германістыкі і славістыкі ва ўніверсітэце канадскага горада...
Астравецкая АЭС цалкам адпавядае стандартам МАГАТЭ, сцвярджае афіцыйны Менск. Са справаздачаў экспертных місіяў гэтай арганізацыі ў Беларусь, аднак, вынікае іншае. На думку агенцтва, Дзяржатамнагляд Беларусі - няздольны забяспечыць бяспеку...
Конфликт с Россией вокруг цены на энергоресурсы избавит Беларусь от нефтяного проклятья и, если не помешает АЭС, вынудит инвестировать в зеленую экономику и в развитие возобновляемых источников энергии. Как заявил...