Сяргей ЗАКОННІКАЎ 

Дзень народнага гневу настае нечакана. Здавалася, людзі звыкліся з гвалтам над імі, цярпліва размнажаюцца ў няволі, задавальняюцца кавалкам хлеба, а ўзурпатары папаўняюць свае банкаўскія рахункі, нерухомасць, зямельныя ўчасткі, самазадаволена купаюцца ў раскошы, абагоўленыя прыдворнымі лакеямі і замбіраванымі прапагандай рабамі. Ды раптам сярод яснага дня грыміць навальніца…

Сотні мільёнаў людзей на планеце сустрэлі народныя пратэстныя акцыі ў арабскім свеце з пачуццём душэўнай палёгкі, адчуваннем ачышчальнасці ветру свабоды, хоць разумеюць, што ў маштабных зменах не выключаны і пэўныя негатыўныя моманты.

Другая частка зямлян зараз перажывае стан няўтульнасці, дыскамфорту. Асабліва балюча рэагуюць на арабскія дні гневу як улады, так і затурканае насельніцтва ў дыктатарскіх краінах: «Мы такое не дапусцім! У нас рэвалюцый не будзе!»

Якраз такім чынам на апошнія міжнародныя падзеі зрэагавала беларускае кіраўніцтва. Яму хочацца пераканаць сябе і насельніцтва, што народныя хваляванні і перамены, якія ідуць услед за імі, не тычацца «стабільнай» Беларусі. Але як бы хто ні ацэньваў снежаньскія падзеі ў Мінску, а масавы выхад народа на вуліцы і плошчы адбыўся спачатку ў нашай краіне. Акрамя таго, пратэсты, якія пасля Туніса, Егіпта коцяцца хвалямі цяпер па Емене, Бахрэйне, Лівіі, Марока і нават па Іране, паказваюць, што рэальнасць распараджаецца іначай.

Савецкі дыктатар Сталін таксама ўслаўляў кастрычніцкі пераварот, свой захоп улады, злосна рэагаваў на пратэст народаў, хацеў, каб рэвалюцыі ў свеце адбываліся толькі па ягоным сцэнару. Савецкая Расія, а затым СССР прэтэндавалі на статус сусветнага «пахана». Вусаты ўзурпатар настойліва паўтараў: «Основной движущей силой мировой революции является СССР». А «ледаколам» для ўзбурэння сітуацыі ён выбраў Гітлера. У палітыцы дыктатараў, якая прывяла чалавецтва да Другой сусветнай вайны, заўсёды прысутнічала «лінія таемнага пагаднення, злачыннай змовы». Пра гэта неабходна помніць чыноўнікам Еўразвязу, асабліва нямецкім палітыкам, службоўцам, алігархам і проста бізнесоўцам, якія ва ўмовах закрытасці актыўна супрацоўнічаюць з беларускім рэжымам…

Чаму настае дзень народнага гневу? Бясспрэчна, у комплексе прычын, якія сёння выводзяць людзей на вуліцу, асноўным складнікам стала беспрацоўе (у многіх краінах яно вагаецца ад 10 да 20 працэнтаў), нізкі матэрыяльны ўзровень жыцця, а недзе — нават голад. Сітуацыя, калі дыктатар і яго халуі, якія вылезлі «з гразі ў князі», хуценька прывыкаюць да даброт цывілізацыі, да вялікіх магчымасцей, што даюць іхнія пасады, напоўніцу грабуць пад сябе грошы і нерухомасць, а астатняе насельніцтва не можа звесці канцы з канцамі або жыве за рысай беднасці, сапраўды амаральная, дзікунская. Яе трэба выпраўляць, у тым ліку і ў Беларусі, дзе голаду пакуль што няма, але ёсць схаванае беспрацоўе, агромністы разрыў у дабрабыце паміж багатымі і беднымі, валюнтарысцкі памер заробку бяспраўным кантрактнікам, абсалютна несправядлівая пенсіённая сістэма.

Але ў прычыне народнага гневу ёсць і іншыя важныя складнікі. На мой погляд, галоўны з іх — гэта ўзровень свабоды. Пры дыктатарскіх рэжымах знікаюць людзі, у турмах сядзяць тысячы палітычных зняволеных, няма ўмоў для сходаў, для выказвання грамадскай думкі, для працы незалежных СМІ. Гэта абурае сумленных, разумных грамадзян. Беларусь, хоць размешчана ў дэмакратычнай Еўропе, не толькі наблізілася да афрыканскіх, азіяцкіх, лацінаамерыканскіх дэспатый, але ў чымсці нават пераплюнула іх. Ва ўсякім разе там не б’юць дубінкамі за тое, што гаворыш на роднай мове, не помсцяць палітычным апанентам праз лёсы іх дзяцей.

Гвалт над людзьмі, палітычную і маральную задуху, якія пануюць у Беларусі, я асабіста адчуваю фізічна. Яна не дае нармальна жыць, пісаць, перакладаць. Свае пачуцці перадаў у вершы «Праклятыя пытанні», прысвечаным старэйшаму сябру, выдатнаму паэту, Герою Украіны Дзмітру Паўлычку:

Жыццё без свабоды лічу я расправай,
Паэту хапае і ўласных згрызот:
Бяссонная ноч, як падсудная лава,
А новы світанак, нібы эшафот.

Спрадвеку ў душы неспатолена ўецца
Праклятых пытанняў нямая гурма…
Былое гукнеш — сто разоў адзавецца,
Наступнае клікнеш — адказу няма.

Сапраўды, тое хісткае становішча, у якім знаходзіцца Беларусь, не можа не трывожыць, бо кожны прыстойны чалавек заўсёды думае пра лёс дзяцей, унукаў, пра будучыню краіны. Нават багатыя радовішчы нафты і газу, якія дазваляюць арабскім дыктатарам кідаць невялікія падачкі сваім народам, не ўратоўваюць іх ад людскога гневу. А што казаць пра Беларусь, якая ў эканамічным плане амаль поўнасцю залежыць ад дапамогі Расіі, ад міжнародных крэдытаў! У любы момант нам пагражае катастрафічнае «зацягванне папруг» і адпаведная рэакцыя насельніцтва.

Усе дыктатары сцвярджаюць: «Нашы народы не гатовыя да дэмакратыі. Дайце нам час. Дайце паруліць яшчэ, дык мы такую дэмакратыю пабудуем, што вы ахнеце!» А што яны рабілі дзесяцігоддзямі? Чаму толькі пасля штуршка народа кідаюцца рабіць палітычныя і эканамічныя рэформы?

Любы народ хоча жыць свабодна і прыстойна. Гэта закладзена ў самой прыродзе чалавека. У дыктатарскія краіны дэмакратыя не прыходзіць не з прычыны няспеласці народа. Тут нарошчваецца агромністая колькасць чыноўнікаў, сілавікоў. Яны хапаюцца адзін за аднаго мёртвай хваткай, а ўсе разам — за ўзурпатара, каб супрацьстаяць астатняму грамадству, каб не адказваць за здзейсненыя ў час праўлення злачынствы. Ствараецца злавеснае замкнутае кола.

Дайшло да таго, што значныя дзяржаўныя пасады займаюць людзі, якія проста не маюць вышэйшай адукацыі. Халуйства цэніцца вышэй за добрыя веды і патрэбныя прафесійныя якасці.

Народ бачыць катастрафічную маральную разбэшчанасць улады. Яго нельга супакоіць ліслівымі абяцанкамі, агрэсіўнай пахвальбой пра сваю «сілу» і «працвітанне», тым больш што, як выказваюцца мудрыя палітыкі свету, сённяшнія «патрабаванні людзей — рэалістычныя».

Усе «сонцы», «правадыры», «любімыя кіраўнікі», «бацькі», «таты» заўсёды крычаць, што яны незаменныя, што народ бясконца іх любіць. Але лёс А. Гітлера, І. Сталіна, Н. Чаушэску, А. Піначэта, С. Мілошавіча сведчыць, як хутка любоў змяняецца нянавісцю.

Выйсце ў кіраўнікоў адно — не сядзіце па 50, 40, 30, 20 гадоў на троне, чапляючыся за яго зубамі, і тады, можа, нешта добрае застанецца у народнай памяці. А ўсе харызмы, амбіцыі — гэта міраж, тло…

Свободные новости плюс