Падрыхтаваў Міхась МАЛЬКА, навуковец (Мінск) •

Рэспубліка Беларусь знаходзіцца ў самым цэнтры Еўрапейскага кантынента і адносіцца да краінаў Усходняй Еўропы. На поўдні яна мяжуе з Украінай, на захадзе з Польшчай, на поўначы з Літвой і Латвіяй і на ўсходзе з Расійскай Федэрацыяй. Тэрыторыя Беларусі 207,6 тысяч квадратных кіламетраў. Насельніцтва па стану на 1 студзеня 2007 г. склала 9 міліёнаў 715 тысяч чалавек. Сталіца Беларусі г. Мінск. Насельніцтва Мінска па стану на 1 студзеня 2007 года 1 мільён 875 тысяч чалавек. Беларусь з’яўляецца ўнітарнай дзяржавай з прэзідэнцкай формай праўлення. Адміністрацыйна яна падзяляецца на 6 абласцей (Брэсцкая, Віцебская, Гомельская, Гродненская, Магілёўская і Мінская).

Найбольшая працягласць тэрыторыі краіны з захаду на ўсход 650 кіламетраў і з поўначы на поўдзень 560 кіламетраў. Тэрыторыя Беларусі мае пераважна плоскахвалістую паверхню з вышынёй каля 110-180 метраў над узроўнем мора. На Беларусі маецца шэраг узвышшаў і градаў. Усе яны марэннага паходжання. Мінскае ўзвышша з’яўляецца дамінуючым. Самае высокае месца на Беларусі непадалёку ад г. Дзяржынска. Яго вышыня над узроўнем мора 346 метраў. Клімат Беларусі пераходны ад кантынентальнага да марскога. Самым цёплым месяцам з’яўляецца ліпень з сярэдняй тэмпературай у 20 градусаў. Найбольш халодны месяц – студзень. Сярэдняя тэмература студзеня ад -6,5 да -8,5°С. Агульная колькасць ападкаў складае прыблізна ад 600 да 700 мм у год. На Беларусі багата рэк і азёр. Самымі вялікімі рэкамі з’яўляюцца Заходняя Дзвіна, Дняпро, Прыпяць і Нёман. Вялікія азёры – Нарач, Асвейскае, Дрысвяты і Чырвонае.

Прыблізна каля 30% тэрыторыі Беларусі пакрыта лясамі. У лясах Беларусі водзяцца ласі, касулі, алені, дзікія кабаны, ваўкі, лісы, зайцы і іншыя дзікія істоты. Месцамі сустракаюцца мядзведзі, а ў рачных затоках жывуць бабры. Адметнымі прадстаўнікамі жывёльнага свету Беларусі з’яўляецца зубры. Статак зуброў знаходзіцца ў Белавежскай пушчы. Даволі разнастайны на Беларусі таксама свет птушак і рыбаў.

Нетры Беларусі ўтрымліваюць радовішчы карысных выкапняў такіх як калійная і спажыўная соль, буры вугаль, сланцы, жалезная руда, нафта, пясок, гліна, торф і іншыя. Многія з іх актыўна выкарыстоўваюцца ў народнай гаспадарцы. Асабліва значэнне мае здабыча калійнай солі, продаж якой у іншыя краіны свету дае значны прыбытак дзяржаве. Беларусь мае дастаткова развітыя прамысловасць і сельскую гаспадарку. Да асноўных галін беларускай прамысловасці адносяцца здабываючая, металургічная, нафтаперапрацоўчая, дрэваапрацоўчая, тэкстыльная і харчовая прамысловасць, энергетыка, металаапрацоўка і машынабудаванне, тэкстыльная і харчовая прамысловасць.

Беларусь вядзе свой пачатак ад старажытных княстваў і Вялікага Княства Літоўскага. На пачатку 20-х гадоў мінулага стагоддзя яна ўвайшла у склад Саюза ССР ( на падставе дамовы ад 30.12.1922 года паміж РСФСР, УССР, БССР і Закаўказскай Федэрацыяй. А рашэнне аб спыненні дзеяння гэтага дагавора было прынята 13 снежня 1991 года пад час сустрэчы кіраўнікоў РСФСР, УССР і БССР у Віскулях (Белавежскач пушча). Гэтае рашэнне адкрыла для Беларусі магчымасць стварэння незалежнай дзяржавы. Такім чынам была рэалізавана часткова праграма Ўсебеларускага Кангрэсу, дзеючая рада якога 25 сакавіка 1918 прыняла дэкларацыю аб утварэнні Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР). Узнікненне БНР стала адной з найважнейшых падзей у гісторыі беларускага народа. Сёння вядома, што бальшавікі былі супроць утварэнне беларускай дзяржавы. Абвяшчэнне 1 студзеня 1919 года ў Смаленску дэкларацыі аб стварэнні БССР стала магчымым толькі дзякуючы існаванню БНР. Іншымі словамі, стваралі БССР у процівагу БНР,

За той час, які прайшоў пасля скасавання Дагавора ад 30.12 1922 аб утварэнні Саюза ССР, у нас былі створаны асноўныя перадумовы для існавання Беларусі ў якасці незалежнай дзяржавы. Беларусь зрабіла значныя поспехі ў развіцці народнай гаспадаркі. Гэта адзіная дзяржава (з ліку тых, што ўзніклі на развалінах былога СССР), якая не толькі паспяхова пераадолела эканамічную катастрофу першай паловы 90-х гадоў, але і зрабіла значныя крокі па павелічэнню свайго гаспадарчага патэнцыялу. Краіна практычна захавала амаль усю прамысловасць савецкага часу і паспяхова развівае вытворчасць новых відаў прадукцыі — гарадскія і міжгароднія аўтобусы, тралейбусы, трамваі і інш. Значным поспехам Беларусі трэба лічыць таксама і тое, што сельская гаспадарка краіны забяспечвае асноўныя патрэбы насельніцтва ў прадуктах харчавання. Частка прадуктаў вывозіцца ў іншыя краіны, галоўным чынам у Расію. Гэта ў асноўным мясамалочныя тавары і бульба. Расія — важны гандлёвы партнёр Беларусі. Беларусь пастаўляе ў Расію грузавыя аўтамабілі, самазвалы, трактары, газавыя пліты, халадзільнікі і іншую прадукцыю сваёй прамысловасці. Беларусь мае гандлёвыя сувязі таксама з Германіяй, Кітаем, Польшчай, Украінай, Вялікабрытаніяй, ЗША і іншымі краінамі свету.

Трываласць народнай гаспадаркі Беларусі яскрава засведчыла пра яе жыццяздольнасць. Аднак гэта дзяржава не стала дзяржавай Беларускага народу. Па сутнасці сягодняшняя Беларусь ёсць дзяржава расейскіх і зрусіфікаваных прарасейскіх чыноўнікаў, якія варожа адносяцца да беларускай мовы, беларускай культуры і самога беларускага народу. Любы супраціў палітыцы русіфікацыі выклікае жорсткі пераслед з боку ўладаў Беларусі. Гэта адзіная дзяржава ў свеце, дзе карэннае насельніцтва, якое складае, скажам, 80 працэнтаў ад усяго насельніцтва краіны, улады разглядаюць як людзей другога гатунку. Сёння ў свеце каля 180 незалежных дзяржаў. Ва ўсіх гэтых дзяржавах праводзіцца мэтанакіраваная палітыка па развіццю нацыянальнай культуры, развіццю нацыянальнай свядомасці і, уласна, патрыятызму. А вось асноўнымі задачамі ўладаў Беларусі абвешчаны задачы пабудовы аб’яднанай дзяржавы з Расійскай Федэрацыяй, абарона заходняй граніцы Расіі і стварэнне такіх умоў пражывання грамадзян Расіі на Беларусі, якія пераўзыходзяць умовы пражывання ў самой Расіі.

Сёння на Беларусі няма ніводнай вышэйшай навучальнай установы, у якой навучанне цалкам вялося б на беларускай мове. Беларусь не мае тэлебачання з вяшчаннем на беларускай мове. Па сутнасці наша тэлебачанне з’яўляецца філіялам расейскаіх прапагандысцкіх сродкаў масавай інфармацыі. Гэта праяўляецца ў пастаянных выпадах каментатараў тэлебачання Беларусі супроць Латвіі, Эстоніі, Польшчы, Украіны, Грузіі і іншых краін свету, якія адказваюцца ісці ў фарватэры Расійскай палітыкі. На тэлебачанні Беларусі вядзецца таксама пастаянная і брудная прапаганда супроць свядомай часткі насельніцтва Беларусі, выступаючай за развіццё незалежнай і дэмакратычнай Беларусі.

Вядома, што адкрытаая палітыка русіфікацыі пачалася з выбрання першага прэзідэнта Беларусі. Прыхаванай мэтай гэтай палітыкі з’яўляецца поўнае падаўленне найбольш свядомай часткі беларускага народа для таго, каб прадухіліць пратэсты пры ўключэнні Беларусі ў склад Расійскай імперыі пад сцягам стварэння так называемай аб’яднанай дзяржавы. Пасля распаду СССР ваенна-палітычная эліта Расіі, якая складаецца з генералаў Генеральнага штаба, генералаў КДБ і іерархаў Рускай Праваслаўнай Царквы, адкрыта заявіла аб тым, што галоўнай задачай Расіі з’яўляецца пабудова новай Расійскай імперыі. Уключэнне Беларусі ў склад Расійскай імперыі з’яўляецца першым і самым важным крокам на шляху вырашэння гэтай задачы.

Дзве небяспечныя праблемы існуюць для Беларусі. Па-першае, не стае нацыянальна свядомай эліты. Выклікана гэта тым, што ў савецкі час праводзілася адкрытая русіфікацыя беларускага народа. Па-другое, гэта існаванне на Беларусі пятай калоны, якая ўтварылася з маргіналаў, тых людзей, для каторых радзімай з’яўляецца Савецкі Саюз, ні менш і ні больш. Яны ненавідзяць усё беларускае. І менавіта гэтыя акалічнасці не дазваляюць даць ясны адказ на пытанне, што чакае Беларусь і беларускі народ у будучыні. Беларуская дзяржава з’яўляецца па сутнасці дзяржавай з нявызначанай будучыняй, а беларускі народ па ранейшаму з’яўляецца толькі аб’ектам уздзеяння на сябе швадрону чыноўнікаў, вялікая частка якіх таксама з вялікай пагардай ставіцца да матэрыяльных і духоўных каштоўнасцей беларуса.