Фота: daylife.com

У сярэдзіне чэрвеня Харчовая і сельскагаспадарчая арганізацыя ААН (FAO) паведаміла, што ў міры пакутуюць ад голаду больш мільярда чалавек. Выступаючы ў Рыме з штогадовым дакладам генеральны дырэктар гэтай арганізацыі Жак Діуф падкрэсліў, што лік галадаючых павялічыўся з-за сусветнага эканамічнага крызісу, скарацілага прыбытку людзей, што ўскладніла доступ да харчавання для найменш забяспечаных катэгорый насельніцтва.

Па яго словах, "гэты замоўчаны харчовы крызіс, які дзівіць шостую частку ўсяго насельніцтва планеты, уяўляе сабой сур'ёзную пагрозу для міру і бяспекі на Зямлі" (крыніца: Radio France Internationale). Сапраўды, прыкладна кожны шосты жыхар Зямлі існуе на не больш чым за $ 1 у дзень, прычым 162 мільёна з іх - на 50 цэнтаў.

У прадстаўленай FAO інфармацыі гаворыцца, што ад голаду пакутуюць 820 млн. чалавек, сярод іх 178 млн. дзяцей. З іншага боку, мільярд чалавек мае залішнюю вагу, прычым 300 млн. з іх знаходзяцца ўжо ў стадыі атлусцення.

Адно вынаходніцтва складаецца ў новай сельскагаспадарчай рэвалюцыі, гэта значыць у радыкальным падвышэнні прадукцыйнасці сельскай гаспадаркі 

Амаль усё галадаючае насельніцтва планеты ў дзяржавах: 642 мільёны - у Азіі і Ціхаакіянскім рэгіёне, 265 мільёнаў - у Экватарыяльнай Афрыцы, 53 мільёны ў Лацінскай Амерыцы і краінах Карыбскага басейна, 42 мільёны - на Блізкім Усходзе і Паўночнай Афрыцы і толькі 15 мільёнаў - у развітых краінах. У рамках праграм гуманітарнай дапамогі Сусветная харчовая праграма ААН пастаўляе штогод больш за 4 млн. тон харчу ў 78 краін міру, што дазваляе прахарчаваць 73 млн. чалавек.

Фота: daylife.com

Падчас так званага "крызіснай сходкі", які праходзіў летась у Рыме і быў цалкам прысвечаны росту коштаў на прадукты сілкавання, прадстаўнікі краін-удзельніц FAO паставілі перад сабой мэтай - скараціць напалову колькасць галадаючых у міры. Дзеля гэтага краіны вылучылі каля $ 2 млрд. Аднак сёння зразумела, што мэты, пастаўленыя летась, рэалізаваць не атрымоўваецца.

У траўні мінулага году Сусветны банк стварыў Праграму па дужанні з глабальным харчовым крызісам, а ў красавіку цяперашняга давёў яе фінансаванне да $ 2 млрд. На сённяшні дзень 33 краінам была прадстаўлена дапамога на суму $ 757,6 млн. Каб накарміць усіх галадаючых, неабходна $ 30 млрд. Паміж тым, варта адзначыць, у 2006 году на закуп зброі ў міры было выдаткавана $ 1 200 млрд.

Былі практычна вычарпаныя ўсё створаныя на выпадак экстрэмальных сітуацый запасы харчавання, што прымусіла Еўракамісію адмяніць забарону на выкарыстанне фермерамі 10% іх ворных зямель, уведзены ў 1992 году ў мэтах дужання з перавытворчасцю сельскагаспадарчай прадукцыі.

У шматлікіх краінах рэзкае падвышэнне коштаў на харч ужо прывяло да галодных бунтаў. Першы з іх адбыўся на выспе Гаіці, дзе падчас беспарадкаў загінулі 5 чалавек. Следам акцыі пратэсту галадаючага насельніцтва былі адзначаныя ў Егіпце, пасля чаго ланцужная рэакцыя беспарадкаў перакінулася на Камерун, Маўрытанію, Мазамбік, Сенегал, Йемен, Бангладэш, Балівію, Інданезію, Афганістан і Узбекістан.

Летась Тайланд прапанаваў стварыць "рысавую АПЕК" з удзелам В'етнама, Камбоджы, Лаоса і М'янмы, на якія прыходзіцца звыш 50 % сусветнага экспарту рысу 

Міжнародны валютны фонд, як і іншыя міжнародныя арганізацыі, б'е трывогу: інфляцыя, галоўным рухавіком якой з'яўляецца рост коштаў на прадукты сілкавання, можа стаць чыннікам будучых канфліктаў у свеце. Яны паўстануць у першую чаргу ў гарадах, аднак праблемы закрануць і сельскагаспадарчыя рэгіёны, бо туды вернуцца мільёны тых, хто з'ехаў.

Харчовая дапамога ААН. Гаіці. Порт-аб-Пренс. Фота: typepad.com

Даклад FAO быў апублікаваны за тры тыдня да саміту "Вялікай васьмёркі", які прайшоў з 8 па 10 ліпеня ў італьянскім горадзе Аквіла. Тэма харчовага крызісу, асабліва на афрыканскім кантыненце, на позве дня пасяджэння.

Каб ежы хапіла ўсім, да 2030 года сусветная вытворчасць харчавання павінна ўзрасці удвая, гаворыцца ў дакладзе. Бо ўжо да 2015 году насельніцтва планеты дасягне 7,2 млрд. чалавек, і шматлікія з іх рызыкуюць папоўніць лік галадаючых, колькасць якіх толькі за апошні час павялічылася на 100 млн. чалавек.

Прыкладна кожны шосты жыхар зямлі існуе не больш за на $ 1 у дзень, прычым 162 мільёна з іх - на 50 цэнтаў 

Калі ж нічога сур'ёзнага не будзе зроблена, то, па меркаванні навуковага кансультанта ўрада Вялікабрытаніі прафесара Джона Бедзінгтона, да 2030 года становішча з жыццёва важнымі рэсурсамі можа стаць катастрафічным. Да гэтага часу колькасць насельніцтва дасягне 8,3 млрд. чалавек, запатрабаванне ў энергарэсурсах прыскокне на 50 %, а ў прэснай вадзе - на 30 %. Пры гэтым сітуацыю могуць яшчэ больш ускладніць кліматычныя змены.

Эксперты сцвярджаюць, што чыннікі росту коштаў на харч (гэтая з'ява ўжо атрымала назоў агфляцыя) разнастайныя і ўзаемазлучаныя. Традыцыйная сельская гаспадарка застаецца надзвычай энергаёмістым, а індустрыялізацыя Кітая і Індыі стварыла які расце попыт на "чорнае золата", што падняло кошты на такія значныя складальнікі сельгаспрадукцыі, як гаручае, машынныя алеі, угнаенні і пестыцыды.

Павелічэнне попыту на нафту падапхнула аграбізнес да неабходнасці вытворчасці біялагічнага паліва (этанолу), што скараціла аб'ёмы пастаўленых на рынак збожжавых, ідучых на сілкаванне людзей і быдла. Які расце выкід газаў у атмасферу выклікае парніковы эфект, што, у сваю чаргу, прыводзіць да паводак, апустыньванню ўрадлівых зямель і пагодным катаклізмам, што наносяць каласальная шкода ўраджаю. Да павелічэння попыту на харч прывёў таксама які расце ўзровень жыцця ў тых жа Кітаі і Індыі. Нарэшце, згулялі сваю негатыўную ролю спекуляцыі на ф'ючэрсных рынках насення і сыравіны, пратэкцыянізм і няўзгодненасць сельскагаспадарчай і гандлёвай палітыкі.

Ва ўмовах сучаснай глабальнай узаемазалежнасці абмежаваць крызіс адной краінай або адным сегментам рынка немагчыма, аднак нацыянальныя ўрады цягнуць коўдру на сябе, спрабуючы ўтрымаць харч на ўнутраных рынках.

Так, летась Тайланд прапанаваў стварыць "рысавую АПЕК" з удзелам В'етнама, Камбоджы, Лаоса і М'янмы, на якія прыходзіцца звыш 50 % сусветнага экспарту рысу. Расея выношвае задуму "збожжавы АПЕК" з удзелам Украіны і Казахстана. Абмеркаванню гэтай ідэі было прысвечана асноўны час на першым Сусветным збожжавым форуме, які адбыўся 6-7 чэрвеня ў Санкт-Пецярбургу. Калі справа так пойдзе далей, то ў будучыні можна чакаць узнікненні "кававай АПЕК" у складзе Бразіліі, Калумбіі, В'етнама, Інданезіі, Мексікі і Эфіопіі, "гарбатнай" (Кітай, Індыя, Шры-Ланка, Кенія і Турцыя) або, напрыклад, "бананавай" (Эквадор, Філіпіны, Коста-Рыка і Калумбія).

У шматлікіх краінах рэзкае падвышэнне коштаў на харч ужо прывяло да галодных бунтаў. першы з іх адбыўся на выспе Гаіці, дзе падчас беспарадкаў загінулі 5 чалавек

На самім жа справе адзіны выхад са складанай сітуацыі знойдзецца ў новай сельскагаспадарчай рэвалюцыі, гэта значыць у радыкальным падвышэнні прадукцыйнасці сельскай гаспадаркі. У сярэднетэрміновым даляглядзе Зямля ў стане падвоіць вытворчасць прадукцыі, каб прахарчаваць да 2050 году 9 млрд. чалавек. Цяпер каля 30-40 % выгадаванай прадукцыі знікае на з-за хвароб і прыродных шкоднікаў, таму неабходныя сельскагаспадарчыя культуры, устойлівыя да такіх пагроз, а таксама больш дасканалыя метады збору ўраджаю.

Істотнае садзейнічанне могуць аказаць таксама генетычна мадыфікаваныя прадукты, хоць на дадзены момант у шматлікіх краінах да іх ставяцца з прадузятасцю. Гэты прыклад паказвае, што ўкараніць новыя тэхналогіі і адносіны ў вёсках і фермерскіх гаспадарках будзе нялёгка, аднак выратаваць сотні мільёнаў інакш не атрымаецца.

Міхась Іллінскі