Па ініцыятыве грамадскага аб'яднання Беларускі сацыяльна-экалагічны саюз "Чарнобыль" адбылася імпрэза на тэму "Чарнобыльскае ліхалецце" з удзелам навуковай і творчай інтэлігенцыі. Са сваімі меркаваннямі, думкамі аб радыяцыйнай катастрофе праз 23 гады выступілі доктар медыцынскіх навук Эдуард Збароўскі, фізік радыяцыйна-энергетычнага профілю Міхаіл Малько, святар Леанід Акаловіч і іншыя.

Расказваючы пра Радаўніцу ў зоне за калючым дротам і свае сустрэчы з землякамі вёскі Ліхаўня блізу Нароўлі, якія раз на год збіраюцца тут, пры родных селішчах, закапаных у зямны грунт, на памінкі, доктар Збароўскі засяродзіў увагу слухачоў на стратах, нанесеных Чарнобылем беларускай зямлі, і памяці, якой вымагае ад жывых трагедыя. Дзеля гэтай памяці сам ён разам з сям'ёй зрабілі элементарнае: змайстравалі з дуба высокі крыж і, калі сабраўся народ, урачыста ўкапалі, паставілі яго на ўскрайку ліхаўнянскіх могілак. Жанчыны цяпер убіраюць крыж ручнікамі. Мала таго, Эдуард Іосіфавіч, будучы яшчэ і літаратарам, склаў тэкст, які потым выразалі па дрэве:

Героям вайны 1941-45 гадоў
і самой вёсцы Ліхаўня - ахвяры Чарнобыля.

Жыццямі вы ўратавалі дзяржаву,
Сон ваш анёлы заўжды сцерагуць.
Бог вам прызначыў і гонар і славу.
Кветкі з удзячнасцю нашчадкі кладуць.

Сёння ў зямельцы і родныя хаты.
Вёска, як людзі, у вечнасць зышла.
З вамі і ёй крыж гэтакі ўзняты,
Тут і яна ўпакаенне знайшла.

Адно толькі: хрысціянскі знак памяці - крыж - успрымаецца недастатковым у сітуацыі з Чарнобыльскай катастрофай. А чым яшчэ могуць азначыць чарнобыльцы трагічную для народа падзею? Арсенал сродкаў, бадай, не вычарпаны. І вольнаму ў парываннях Збароўскаму хочацца адкрыць рэгіянальны музей, а яшчэ лепш пантэон панішчаных вёсак. Гэтыя патанні, дарэчы, колькі гадоў таму ставіла перад уладамі Мінска і краіны аб'яднанне БелСаЭС "Чарнобыль". На жаль, безвынікова. То ўжо, можа, на гэты раз нашаму чарнобыльскаму клопату пашанцуе? Мэта ж высакародная, і варта спрабаваць зноў і зноў, каб знайсці узаемапаразуменне з уладамі. Інакш нас, жывых, зусім адолее ліхая хвароба, порча, немач бездухоўнасці.

Міхаіл Малько, выступаючы на імпрэзе, зрабіў дасканальны агляд шматлікіх (раней засакрэчаных) радыяцыйных катастроф у СССР - ад самых 50-х гадоў. Потым спыніўся на захворваннях, выкліканых чарнобыльскімі радыяцыйнымі абпраменьваннямі і прычынамі сацыяльна-псіхалагічнага характару.

У заключэнне ён расказаў аб сваіх высілках па каардынацыі акадэмічных даследаванняў і распрацовак у выкарыстанні мясцовых энергетычных рэсурсаў, узнаўляльных крыніц энергіі. Задача з задач цяпер - змяншэнне энергазатрат на любых і ўсіх участках вытворчасці, плюс свае мясцовыя рэсурсы, пачынаючы ад сонца і ветру! Паратунак не ў будаўніцтве АЭС, якая прынясе безліч непрадбачаных клопатаў і няшчасцяў... Штосьці новае прабівае сабе шлях. Нарэшце...

Нарэшце, дайшло да чыноўнікаў тое, чаго дамагаліся ад Міністэрства энергетыкі эколагі-антыядзершчыкі і грамадскасць 10 - 15 гадоў таму. Тады ўжо нават Савета Міністраў у адной са сваіх пастаноў абавязваў вучоных і энергетыкаў практыкаў заняцца гэтым няпростым клопатам. Ды куды там! Дзяржаўны энергетычны швадрон чакаў пакуль певень не клюне яму ў нічым не прыкрытае месца.

І дай, Божа, цяпер, каб дзяржава знайшла свае няўлічаныя, патэнцыяльныя, узнаўляльныя энергарэсурсы!

Святар Беларускай аўтакефальнай царквы Леанід Акаловіч перад пачаткам імпрэзы прачытаў "Чарнобыльскую малітву".

Божа ласкавы, праведны, ці пачуў ты яе? Хопіць, ну хопіць з беларусаў Чарнобыляў!

Васіль Якавенка 

Фота Алега Гаеўскага