Ганна Матусэвіч, 8 траўня 2014

 Да тэмы Літвы  -- ВКЛ  і Лістападаўскага паўстання ў Літве (Беларусі)

4 мая адбыўся Зьезд Краёвага Згуртаваньня Літвінаў - адтуль маю газэту Літва з матар'яламі колішніх падзеяў у Дзягільні, якія выклікаюць адно прыкрасьць ды няёмкасьць. Вунь Ганна скасавурылася  і пазірае спадылба на Язэпа Янушкевіча; недаспадобы ні ягоная прамова, ні ягоныя захады. Хацелася зрабіць усё па-людзку: пазнаёміць людзей аднога з адным, каб яны пагаманілі між сабой і адчулі атмасфэру ўтульнасьці, прыязнасьці й даверу. А тут выскачыў гэты Філіп з Канопі (акурат па Міцкевічу) і давай стукаць клявішамі ноўтбука, каб выстукаць згодніцтва зь беларускімі ўладамі. Хацелася яму мусіць мець такую плягу, як у Някрасава, які прачытаў для Мураўёва-Вешальніка прывітальны гнюсны вершык "Бокал заздравный поднимая..."

З часоў Лістападаўскага Паўстаньня (1830 -- 1831)  мала што зьмянілася ў людзкой сьведамасьці, а калі зьмянілася, дык не на лепшае. Нешматлікая эліта літоўскага народу па паразе Паўстаньня была вынішчана, рэшта зазнала białe piekło Сыбіры. Ізноў чорная цемра насунулася на Северо-Западный Край.

...У гэтае Кнізе "Жыцьцё Адольфа Янушкевіча...", што перакладала й плакала над доляй Сыбірчыка, запраданага ў няволю роднымі братамі, німа аніводнага слова "беларус", "беларускі". Ёсьць Літва, Літвіны, Літоўскі... Хворы, збалелы, зьнясілены Адольф здолеў вярнуцца з Сыбіры на Літву, каб быць пахаваным на Літве, каб у нас, ягоных нашчадкаў, засталася Літва, за якую ён маліўся ў Духу:

Літва жыве! Літва жыве!
І слонца шле ёй промні хвалы!

Усё-ткі Літва жыла фактычна да Студзеньскага Паўстаньня на Літве, дзе Каліноўскі быў Літоўскім дыктатарам. Ды здарылася найгоршае: прыйшлі фарысэі ў наш Храм з нашымі малітвамі на крывых вуснах! І бруд зрабіў цуд, бо Той, хто маліўся на Літву, ператвораны бруднымі вуснамі ў "славутага беларуса Адольфа Міхайлавіча". Нашу Шыльду забаранілі, зараз напоўніцу запрацуе беларускі дзяржаўны апарат на прафанацыю ідэі асьветы нашае Літвы. "Народ безмолствует", а інтэлігэнцыя... Тая Літоўская эліта, каторая яшчэ была ў Лістападаўскім Паўстаньні на Літве... Ды ці ёсьць яна ў нас?..

У 2010 нарэшце здолела я (за што бязьмежная ўдзячнасьць Небу!) выдаць першую кнігу Жывой Этыкі - Кліч - на нашае мове. Прасіла дазволу ў Неба перакласьці так, як я сама адчувала, як сама імкнулася жыць, нягледзячы на ўсе перашкоды-нягоды. І зачынаецца Кліч словамі: "Да Новае Літвы Мая першая вестка". Выправіла Кліч нешматлікім. Маўчаць. А можа прарасьце зерне тое, што патрапіла на спрыяльную глебу? Цяпер жа - Вясна.

...Колькі ўжо войнаў адгрукатала-грукоча, колькі крыві сьцякло-цячэ на зямлі! І ці не найбольш крывавая масакра бушавала-бушуе за рэлігію? Нашто дзьвюхногім удасканальвацца? Нашто духовае засяроджваньне - прасьцей і хутчэй адабраць храм у вадных і даць другім, а яшчэ хутчэй - пабурыць, спаліць. Нашто ім ведаць, што тэрмін Хрыстос запазачаны з паганскага слоўніку і азначаў Пасьвечанага, Ўтаемненага? Тэрмін Хрыстос азначаў у тыя часы асабліва высокі стан сьведамасьці. Хрыстус ёсьць нашае ачышчанае і найвышэйшае Я. З гэтага вынікае, што вярнуць нашую Літву й нашую Вільню мы можам толькі апратаўшы сваю душу. У розныя часы да розных народаў прыходзілі Вялікія Настаўнікі, але ўсе Яны навучалі таму самаму. Цяпер вось стала модным выкладаць для дзетак Закон Боскі. Але выкладаньне аднаго толькі Закону Боскага без раскрыцьця Адзінства Першакрыніцы, без параўнальнай гісторыі рэлігій усіх народаў, дае толькі ілжывае ўяўленьне пра духовую эвалюцыю чалавецтва і разьвівае пачуцьцё рэлігійнае нецярпімасьці - жахлівы біч людзтва, які перацінае запаветы ўсіх заснавальнікаў існых рэлігіяў. Калі ўсходняя філязофія зацяжкая для дзетак, можна даць ім жыцьцяпісы Сьвятых. Думаю, што жыцьцёвыя парады Вялікіх Настаўнікаў знойдуць водгук у дзіцячых сэрцах і сьцьвердзяць пашану да духовых каштоўнасьцяў іншых народаў. Дзе яны цяпер - Галіна Прыма, Таня Лапцёнак, якія, чула, спрабавалі ўводзіць нейкі досьвед Жывой Этыкі ў дзіцячы садок? Прыціснулі лютыя маразы, і што сталася з тымі кволымі зернейкамі? Адкуль у вас гэткая нецярпімасьць, гэткая нянавісьць да ўсяго, што вам няведама? Гэта толькі дзікун ад страху намагаецца зьнішчыць усё нязнанае яму. І чаго ж тут пахваляцца, што накінулі вы нам мянушку - "рэрыхнутыя" - ганьба вам, ды ня нам. Столькі давялося выцерпець абразаў, кпінаў, жорсткага перасьледу за свае перакананьні, нэндзы, што выліўся ад таго болю з душы маёй верш "Беларусам". Маем тое, што маем. Але куды ж вас дзенеш - гэткіх беларусаў! На Сатурн ня выправіш. Гэта ўжо сам чалавек як сваю долю вызначыць, туды й паляціць. Цяпер жа трэба ўсімі сіламі пашыраць Асьвету сярод нашага люду, каб ня даць магчымасьці цудзікам учыніць прафанацыю вялікіх духовых каштоўнасьцяў літоўскага народу. І працы тут хопіць усім.

Гл. ранейшыя   нашы  публікацыі:

Спаўняецца 210 гадоў ад нараджэння Адольфа Янушкевіча, праўнука Т.Касцюшкі

Да 210 рочніцы Адольфа Янушкевіча