Реклама в Интернет     "Все Кулички"
  Мы – нацыя!
 
 
Брама сайта arrow ТВОРЫ arrow Водгук, рэцэнзія arrow Васіль Якавенка • “Удава Вільгельма Кубэ ўспамінала і плакала…”

Васіль Якавенка • “Удава Вільгельма Кубэ ўспамінала і плакала…” Друк E-mail
21.09.2008 | 16:37 |

Васіль Якавенка"Нячывельле" - пад гэткай нязвыклай назвай выйшла ў сьвет новая кніга публіцыста і празаіка Васіля Якавенкі. Эпіграфы з Аляксандра Лукашэнкі і Анахарсіса, адкрытыя лісты Міхаілу Гарбачову і Яфрэму Сакалову, успаміны пра ўтварэньне Беларускага Народнага Фронту і паэмы пра бурлівыя 90-я - вось няпоўны пералік тых рознажанравых тэкстаў, зь якіх складаецца зборнік. Зь ягоным аўтарам сустрэўся Міхась Скобла.

Міхась Скобла: "Спадар Васіль, я зазірнуў у слоўнікі Насовіча, Ластоўскага і братоў Гарэцкіх, у шасьцітомавы Тлумачальны - і нідзе не знайшоў слова, якім названа ваша кніга. Што ж азначае гэтае нячывельле?"

Васіль Якавенка: "Слова "нячывель" літаральна азначае "крытычны стан чалавека". Карэннае слова тут "чывель" - прытомнасьць, а "нячывель" - без прытомнасьці. У пераносным сэнсе яно азначае няшчасьце, якое невядома адкуль узялося, бяспамяцтва... Літаратурная форма "нячывель" зафіксавана ў тлумачальным беларускім слоўніку, выдадзеным у 1926 годзе. Назва самой кнігі - "Нячывельле" і азначае няўдалы лёс і бяспамяцтва, паласу няўдачаў, насланьнё ў грамадзтве".

Скобла: "У вашай кнізе - і апавяданьні, і паэмы часоў перабудовы, і публіцыстычныя артыкулы, і інтэрвію... Ці не перашкаджае гэткая мешаніна жанраў чытачу? На маю думку, кожны жанр вымагае пэўнай настройкі душы, а вы праз кожныя пяць старонак змушаеце чытача перанастройвацца".

Якавенка: "Сапраўды, мастацка-публіцыстычны зборнік "Нячывельле" ў пэўнай меры экспэрыментальны, нечаканы для чытача па сваім напаўненьні. Прызнаюся, "мешаніна" дапушчаная мною сьвядома. У кнізе ёсьць стрыжань ідэйна-маральнага кшталту, на якім, спадзяюся, усё гэта ўтрымліваецца. І, думаю, невыпадкова мастак Алесь Цыркуноў, зь меркаваннем якога нельга не лічыцца, прачытаўшы кнігу, патэлефанаваў, каб выказаць мне сваё ўзрушэньне. "Дзіва, як скампанаваная кніга: усё б'е ў адну кропку!" - ягоныя словы. Падобныя водгукі я ўжо чуў і ад іншых".

Скобла: "Летась выйшла ваша трылёгія "Пакутны век", якая складаецца з трох раманаў: "Надлом", "Кабала" і "Гульня на згубу". Там - дзясяткі герояў, сярод якіх рэальныя асобы Раман Скірмунт, Вільгельм Кубэ, Сталін, Іван Ермачэнка... Давайце пагаворым пра Скірмунта. Чалавек рабіў усё для свайго Краю і - быў забіты сваімі ж вяскоўцамі. У чым вам бачыцца трагедыя Скірмунта?"

Якавенка: "Памешчык Раман Скірмунт, як дэпутат Дзяржаўнай думы Расеі, у свой час рашуча выступіў з патрабаваньнем даць аўтаномію Беларусі. Ён першым зь беларускіх дзеячоў у 1917 годзе ў Менску пачаў зьбіраць нацыянальныя сілы, прапагандаваць нацыянальную атрыбутыку, гісторыю, што сталася важным крокам да Першага ўсебеларускага кангрэсу, а потым і да ўтварэньня БНР. Яго трагедыя - гэта трагедыя нацыянальнага волата, забітага сваімі ж люмпенамі з камуністычнай ячэйкі ў Парэччы, што ні ў якім разе не адпавядала настрою сялянаў. Прыгадаем 1939 год - вызваленьне ад палякаў Заходняй Беларусі. Я перакананы ў тым, што за сьпіною ў забойцаў Рамана Скірмунта стаялі савецкія энкавэдысты.

Што тычыцца кнігі, то Скірмунт - не асноўны пэрсанаж. У "Пакутным веку" побач зь ім стаяць гэткія знакавыя постаці, як Барыс Кіт, Пятро Рамановіч (Пісарчук), Ларыса Геніюш, Радаслаў Астроўскі, Данік Плюнгер".

Скобла: "У рамане "Надлом" вы стварылі даволі нечаканы вобраз генэральнага камісара Беларусі Вільгельма Кубэ. Ці падмацоўваеце вы сваё бачаньне гэтага чалавека нейкімі дакумэнтамі?"

Якавенка: "Кубэ падаецца мне пэрсанажам найвялікшай трагікамэдыі, прычым, Кубэ трапіў у яе, відаць па ўсім, выпадкова. Адносна дакумэнтаў... Сюжэт трылёгіі "Пакутны век" адсоткаў на 80 грунтуецца на дакумэнтах ды сьведчаньнях удзельнікаў і сьведак падзей. Астатняе таксама ўзятае ня з бухты-барахты. У канструяваньні і мастацкім паказе вобразу Вільгельма Кубэ, як і ў раскрыцьці падзей часоў акупацыі, бясцэнную дапамогу мне аказаў сваімі вышукамі і дасьледаваньнямі гісторык Юры Туронак. Карыстаўся я матэрыяламі з архіваў, у тым ліку і з асабістых архіваў, напрыклад, гісторыка і літаратуразнаўцы Ўладзімера Сакалоўскага, краязнаўца Васіля Бандарэвіча зь Сянно. Вельмі каштоўнымі аказаліся ўспаміны нашых эмігрантаў. Увогуле, за пятнаццаць гадоў працы над трылёгіяй "Пакутны век" мне давялося авалодаць найбагацейшай гістарычнай фактурай".

Скобла: "Я чуў, што вы зьбіраліся сустрэцца з Анітай Кубэ - удавой гаўляйтэра. Ці адбылася сустрэча?"

Якавенка: "Так. Намер сустрэцца ў мяне ўзьнік, як толькі я даведаўся, што яна жывая. Што праўда, давялося пераадолець нямала цяжкасьцяў, каб трапіць у горад Канстанц на самым поўдні Нямеччыны, дзе яна жыве ў доме для састарэлых. У маіх клопатах сёе-тое палагодзіў Барыс Кіт. Аніта Кубэ чакала мяне. Я быў для яе жаданым госьцем зь Беларусі. Выпетралая, як тая сухадрэвіна, і ня дзіва - тады, у 2004-м, ёй было 95 гадоў. Тварам вельмі нагадвала мне актрысу Стэфанію Станюту, дарэчы, і сама Аніта калісьці была актрысай. Імпульсіўная і жывая, пры сваім розуме і нязгаслай памяці. Нярэдка яе ўспаміны перарываліся плачам. Я запісаў гутарку зь ёю на дыктафон. Мяне зьдзівіла, што фрау Аніта прыхільна і цёпла адзывалася пра Алену Мазанік - забойцу ейнага мужа. Яна даўно даравала Мазанік і нават пісала ёй пра гэта ў лістах, хацела зь ёю сустрэцца.

Сустрэча аўтара з Анітай
Сустрэча аўтара з Анітай

 

У час вайны ў рэзыдэнцыі Кубэ працавала яшчэ адна беларуска - лекарка Таня Каліта, дзяўчына з крутым характарам. Яе з-за нястрымнага нораву ў сям'і Кубэ нават празвалі бальшавічкаю. Таня ведала нямецкую мову, займалася зь дзецьмі Кубэ.

Фрау Аніта ўспамінала, што Вільгельм Кубэ імкнуўся паважаць беларускі народ. Праўда, ён непрымірыма ставіўся да камуністаў. У ягоным забойстве Аніта схільная была вінаваціць перш-наперш гестапа".

Скобла: "А як склаўся далейшы лёс вашай гераіні - згаданай Тацьцяны Каліты?"

Якавенка: "Пакінуўшы сядзібу генэральнага камісара Беларусі Вільгельма Кубэ, яна знайшла дарогу ў партызанскі атрад, дзе лекавала хворых і параненых. Пасьля вайны працавала ў Менскім мэдыцынскім інстытуце. Зразумела, што дужа пільныя і ідэйныя таварышы неаднойчы хадайнічалі перад уладай, каб арыштаваць яе, выслаць зь Менску, цкавалі. За Тацьцяну заступаліся падпольшчыцы-гераіні Мазанік і Траян."

 
« Папяр.   Наст. »
БелСаЭс «Чарнобыль»

КОЛЬКІ СЛОЎ НА БРАМЕ САЙТА :

Народ і нацыя: Колькі слоў на Браме сайта
|


Шаноўныя, перад вамі спроба адкрытай і шчырай размовы пра найбольш важнае і надзённае, што даўно паўстала і востра стаіць перад нашым народам, цяпер — асабліва, — ратаваць сябе ў супольнасці, у суладдзі, берагчы і развіваць творчы дух народа і нацыі. Я ведаю, што гэтыя словы і тое, што за імі стаіць, дойдзе далёка не да кожнага розуму,...
Інстытут Нацыянальнай Памяці (ІНП)
|


Памяць народа – перадумова для далейшага яго развіцця ў грамадзянскай супольнасці і выканання ім ролі крыніцы ўлады і крыніцы дзяржаўнасці. Інстытут Нацыянальнай Памяці (ІНП) ёсць грамадзянская ініцыятыва па выяўленні і раскрыцці найвыдатнейшых старонак беларускай гісторыі, абароне этнакультурных каштоўнасцей і выкрыцці злачынстваў супраць свайго народа, калі б яны ні былі ўчыненыя. Ніжэй прыводзяцца і іншыя вытрымкі з палажэння Аргкамітэта...
Joomla! Ukraine

НАВЕЙШЫЯ ПУБЛІКАЦЫІ :

Хатынь спаліў… былы савецкі афіцэр
Погляд | Гістарычны матыў


21 сакавіка 1943 году на шашы Лагойск-Плешчаніцы партызаны абстралялі нямецкую калону. Адным з забітых быў капітан Ганс Вёльке чэмпіён Берлінскай Алімпіяды 1936 году, якому сімпатызаваў Гітлер.У адказ на наступны...
Выстава фоторабот «На мяжы тысячячагоддзя»
Брама сайта | Галоўнае


4-27.09.2018 г. у фотогалерэі кінатэатра "Цэнтральны" (горад Мінск) адбудзецца выстава фотаработ. Уваход вольны.    ...
ОБ ИСТОКАХ И ВРЕМЕНИ ФОРМИРОВАНИЯ БЕЛОРУССКОГО ЭТНОСА
Погляд | Даследаванні


Анатоль Астапенка В статье подвергается критике концепция «древнерусской народности». Наиболее приемлемой, исторически оправданной мыслью об этногенезе белорусов, является концепция балтского происхождения. Предлогается новая парадигма, согласно которой белорусский этнос имеет тысячелетнюю...
З высокім Сьвятам!
Брама сайта | Галоўнае


Сяргей Панізьнік. "Сьцяг"      Сьветлым полем я нясу агнявую паласу: як маланка, нада мной зіхаціць над галавой                    Сьцяг мой вольны,                    Сьцяг мой сьмелы,                    Сьцяг мой...
Не забаўка і не нажыва
Погляд | Асоба


Яўген Гучок, паэт, публіцыст Ужо 60-т гадоў стала і плённа працуе на ніве беларускага прыгожага пісьменства празаік і публіцыст, інтэлектуал Эрнэст Ялугін. Нарадзіўся ён у 1956 г. на станцыі Асінаўка...
Стваральнік жывых твораў
Погляд | Асоба


Яўген Гучок, паэт, публіцыст Сёлета (19.11.2016 г.) выдатнаму майстру беларускага слова, гарачаму патрыёту Беларусі, пісьменніку, сябру Саюза беларускіх пісьменнікаў Эрнесту Васільевічу Ялугіну спаўняецца 80 гадоў. Яго творчы, як і жыццёвы, шлях не...
"Вялікае сэрца" (прысвечана В.Якавенку)
Погляд | Асоба


Яўген Гучок    2 сакавіка 2018 года споўнілася сорак дзён, як пайшоў у іншы свет (няма сумневу, што ў лепшы - у нябесную Беларусь) публіцыст, пісьменнік, грамадскі дзеяч Васіль Цімафеевіч...
Васіль Якавенка пасьпеў паставіць свой асабісты подпіс пад пэтыцыяй за гавязьнянку
Погляд | Асоба


Валер Дранчук. Слова на разьвітанне Апошні час мы стасаваліся мала. Сустракаліся выпадкова і амаль не тэлефанавалі адзін аднаму. Раней інакш. Наступальна актыўны Васіль Цімафеевіч сыпаў прапановамі, даволі часта запрашаў да сумеснай...
Увечары 22 студзеня 2018 года памёр Васіль Якавенка
Погляд | Асоба


Разьвітаньне адбудзецца 24 студзеня у рытуальнай зале мінскай Бальніцы хуткай дапамогі (Кіжаватава, 58б)  з 14:00 да 15:00. Пахаваны пісьменьнік будзе на Заходніх могілках.  ...
Выйшаў з друку новы раман вядомага пісьменніка і публіцыста В. Якавенкі «Абярэг»
КНІГІ | Навінкі


Ён прысвечаны навейшай гісторыі Рэспублікі Беларусь і асвятляе надзённыя пытанні культуры і нацыянальнага жыцця. У аснову твора пакладзены гісторыі, нявыдуманыя і пераасэнсаваныя аўтарам, падзеі і з’явы апошніх гадоў. Персанажы...
2018
Брама сайта | Галоўнае


...
Васіль Якавенка. «Пакутны век». 2-е выданне.
КНІГІ | Нятленнае


Якавенка, В. Ц. Пакутны век : трылогія / Васіль Якавенка; 2-е выд., дапрац. - Мінск : Выд. ГА «БелСаЭС «Чарнобыль», 2009.- 896 с. ISBN 978-985-6010-30-2. Падобнага твора ў беларускай...
Матей Радзивилл: «Беларусь – очень близкая для меня страна»
Погляд | Гістарычны матыў


Об истории и современности знаменитого польско-белорусского дворянского рода Радзивиллов «Историческая правда» беседует с князем Матеем Радзивиллом. - Пан Матей, расскажите, пожалуйста, к какой ветви Радзивиллов Вы относитесь? - Все, ныне...
Сяргей Панізьнік. Палуба Калюмба
ТВОРЫ | Пісьменнік і час


  Згодна з легендай, якая ходзіць за акіянам, амерыканскі кантынент адкрыў 500 гадоў таму мораплавацель -- нехта народжаны на нашай зямлі у дзяржаве Вялікім Княстве Літоўскім. Наш зямляк, паэт Янка...
Васіль Якавенка: "Пакутны век". Да 10-годдзя выдання
КНІГІ | Нятленнае


Фільм, зняты Уладзімірам Каравацк ім ў 2007 годзе, аб чытацкай канферэнцыі ў Мінску па кнізе-трылогіі беларускага пісьменніка Васіля Якавенкі "Пакутны век", упершыню апублікаванай у 2006-м годзе. Мантаж відэа ў 2017...
Васіль Якавенка: Б’е набатам інерцыя чарнобыльскай безадказнасці!
ДЗЯРЖАВА І МЫ | ПостЧарнобыль


Ён заўжды быў і застаецца чарнобыльцам – ад пачатку нараджэння Зоны. Дзе ў зоне ж адчужэння апынуліся яго родныя Васілевічы. Пасля былі шматлікія падарожжы па забруджаных радыяцыяй раёнах. У 1991-96...
“Крывіцкія руны - ІІ”
КНІГІ | Нятленнае


Крывіцкія руны : вып. ІІ, беларускі культурны мацярык у Латвіі. / уклад., прадм., камент. М. Казлоўскага, С. Панізьніка. - Мінск : Кнігазбор, 2017. - 452 с. ISBN 978-985-7180-05-9. У том выбраных твораў «Крывіцкія...
Глядзець вачыма будучыні
ТВОРЫ | Пісьменнік і час


Шмат гадоў назад у газеце "Голас Радзімы" (№ 50-52, 30 снежня 2004 года) была апублікавана гутарка сябра ГА "МАБ" Веранікі Панізьнік з прафесарам факультэта германістыкі і славістыкі ва ўніверсітэце канадскага горада...
БелАЭС: чаго баіцца МАГАТЭ?
ДЗЯРЖАВА І МЫ | Беларуская АЭС


Астравецкая АЭС цалкам адпавядае стандартам МАГАТЭ, сцвярджае афіцыйны Менск. Са справаздачаў экспертных місіяў гэтай арганізацыі ў Беларусь, аднак, вынікае іншае. На думку агенцтва, Дзяржатамнагляд Беларусі - няздольны забяспечыць бяспеку...
Ярослав Романчук: Беларусь медленно, но верно избавляется от нефтяного проклятья
ДЗЯРЖАВА І МЫ | Экалогія


Конфликт с Россией вокруг цены на энергоресурсы избавит Беларусь от нефтяного проклятья и, если не помешает АЭС, вынудит инвестировать в зеленую экономику и в развитие возобновляемых источников энергии. Как заявил...
Joomla! Ukraine

Новыя каментары :

КОЛЬКАСЦЬ ПРАЧЫТАНЫХ СТАРОНАК 
з 1 снежня 2009 года

КОЛЬКАСЦЬ НАВЕДВАЛЬНІКАЎ САЙТА 
mod_vvisit_counter Сёння 1421
mod_vvisit_counter Учора 1602
mod_vvisit_counter На гэтым тыдні 8253
mod_vvisit_counter У гэтым месяцы 51926