18 снежня легенда беларускай дэмакратычнай апазіцыі Вячаслаў Сіўчык адзначыў 50-гадовы юбілей.

Адзначае ў эміграцыі, куды закінуў палітыка лёс неўзабаве пасля 19 снежня 2010 года.

"Беларускі партызан" віншуе Вячаслава Сіўчыка з юбілеем. Мы скарысталіся круглай датай, каб пагаварыць з палітыкам пра ўрокі крывавай нядзелі, пра жыццё ў эміграцыі. І паспрабавалі знайсці адказ на вечныя пытанні: хто вінаваты і што рабіць?

- Сёння Вы адзначаеце 50-годдзе, з чым Вас і віншуем: здароўя, шчасця, дабра. І - хутчэйшага вяртання дадому. А заўтра - другая гадавіна крывавай нядзелі, якая стала паваротным пунктам і ў Вашым асабістым жыцці. Як Вам уяўляюцца падзеі 19 снежня 2010 г. праз два гады?

- На дзень нараджэння два гады назад мяне спрабавалі арыштаваць - я цудам пазбег турмы. На жаль, тады арыштавалі Змітра Дашкевіча і Эдуарда Лобава. 19 снежня пачаліся рэпрэсіі.

На жаль, каласальная праца, праведзеная беларускімі нацыяналістамі за дзесяць гадоў, каб Аляксандр Лукашэнка мірна сышоў праз вулічныя акцыі, - гэтая схема разбурана падзеямі 19 снежня. Тады мы ўпершыню сутыкнуліся з падзеямі, якія раней у Беларусі былі проста немагчымыя.

Хваля рэпрэсіяў, што накрыла Беларусь, пачалася два гады таму, і, на жаль, не скончылася да гэтага часу.

Сітуацыя абсалютна трагічная. У гісторыі беларускай нацыі наогул не было такіх жудасных момантаў. Нават у сярэднявеччы кіраўнікоў на тэрыторыі Беларусі абіралі. Сёння, на жаль, з'яўляецца актуальным пытанне - ці стане Коля Лукашэнка спадчыннікам Аляксандра Лукашэнкі? Сённяшнія рэпрэсіі супраць беларусаў, супраць апазіцыі як раз і накіраваны на захаванне ўлады хана, якая супярэчыць ня толькі духу часу, але і ментальнасці Беларусі.

Але ад грамадзян Беларусі няшмат залежыць, таму мы і маем зусім трагічную сітуацыю. Ключавым момантам сучаснай трагедыі сталі падзеі 19 снежня. Усё, што адбывалася ў гэты дзень, адбывалася па сцэнары цяперашняй улады. Пасля ажыццяўлення сцэнара ўсе масты спаленыя, а мы маем усходнюю дыктатуру, якая не мае ніякіх магчымасцяў для развіцця. Але з'яўляецца сённяшняй уладай у Беларусі.

- Ці мела Плошча-2010 шанцы стаць пачаткам пераменаў? І чаму ў выніку Плошча-2010 перарасла ў крывавае нядзелю?

- Натуральна, магла. Нават у той складанай сітуацыі, якая была напярэдадні 19 снежня, былі іншыя варыянты. Калі б сярод кандыдатаў у прэзідэнты хоць адзін адказваў бы за развіццё падзей, было б процідзеянне.

Але ва ўсіх - амбіцыі. На жаль, той жа Мікалай Статкевіч, які найбольш падрыхтаваны да падзеяў на вуліцы, не ўспрымаўся іншымі кандыдатамі ў прэзідэнты ў якасці кіраўніка Плошчы.

Натуральна, у сітуацыі прысутнасці семярых кандыдатаў, сямі галоў спецслужбы прапанавалі і рэалізавалі свой сцэнар. А мы атрымалі крывавую нядзелю.

Вядома, трэба аддаць належнае цынізму сённяшняй улады, якая справакавала пэўнае развіццё падзей, а затым масава людзей судзіла. Але цынізм гэты быў зразумелы і ясны.

На жаль, ад 19 снежня павінна застацца толькі адно станоўчае ўражанне - час, калі людзі пераходзілі з плошчы Кастуся Каліноўскага на плошчу Незалежнасці. Гэта ішлі свабодныя людзі, па сваёй зямлі.

Тое, што адбывалася на плошчы Незалежнасці, - страшна. Тыя падзеі моцна ўдарылі па Беларусі. Хоць зламаць беларускае грамадства ўладам не ўдалося, але ахвяры прынесеныя велізарныя.

- 19 снежня стала паваротным пунктам і ў Вашым асабістым жыцці - Вы адправіліся ў палітычную эміграцыю. Чаму абралі Украіну ў якасці часовага прытулку?

- Не само 19 снежня стала паваротным момантам для мяне. Яшчэ 20-21 снежня я ўдзельнічаў у прэс-канферэнцыях ад імя аб'яднанай апазыцыі ў штаб-кватэры БНФ. І знаходзіўся ў паўлегальных становішчы да 25 снежня, калі былі выпісаныя паперы на ператрус у маёй кватэры і на мой арышт.

А з'ехаў я з Беларусі толькі ў лютым 2011 года.

Для мяне небывалая хваля рэпрэсій азначала, што я не змагу знаходзіцца ў тым статусе, у якім знаходзіўся з 1996 года. З 2011 года я у Беларусі ніякіх акцый проста праводзіць не мог. Таму я і вымушаны ад'ехаць, ад'ехаць недалёка, ніякага статусу тут не прашу. Але пакуль у мяне няма магчымасці вярнуцца дадому.

- Як наогул складаецца Ваша жыццё ў блізкай эміграцыі?

- Па-рознаму. За паўтара года ўжо праведзена звыш сотні акцый, былі і вельмі сур'ёзныя. Ва ўсякім выпадку, ёсць заслуга мая і маіх прыхільнікаў у тым, што памянялася стаўленне да Беларусі з боку ўкраінскага грамадства, таму што тут на ўсю моц працаваў міф пра "шчаслівую квітнеючую Беларусь": у калгасах спяваюць кубанскія казакі, на дзяржаўных заводах людзі атрымліваюць велізарныя зарплаты, дзе парадак і чысціня. Імперская прапаганда працуе не толькі ў Беларусі, але і з усёй постсавецкай прасторай, дзе ёсць расійскія СМІ.

Мы далі ўкраінскага грамадству шмат інфармацыі аб сапраўднай Беларусі. Прычым не толькі ў фармаце вулічных акцый, гэта і выступы па ўкраінскім тэлебачанні, і кантакты з прадстаўнікамі ўкраінскай эліты. Упершыню ў гісторыі Украіны па нашай ініцыятыве ў Вярхоўнай Радзе створана міжфракцыйная група ў падтрымку незалежнай дэмакратычнай Беларусі.

Акцыі праходзілі не толькі ў Кіеве, але і ў Львове, у Цярнопалі, у іншых гарадах Украіны.

Цяпер у вельмі складанай сітуацыі апынулася Украіна. Тут адбываецца вельмі жорсткая барацьба, таму што існуе верагоднасць канчатковай перамогі імперскіх сіл у Украіне. Калі гэта здарыцца, расійскі імперыялізм пакажа сваё сапраўднае аблічча, таму што заўсёды кажуць аб адзінстве трох славянскіх народаў. Калі гэта здарыцца - гэта стане трагедыяй не толькі для Украіны, для Беларусі, але і для ўсёй Еўропы.

Ёсць яшчэ шанец, што гэтага атрымаецца пазбегнуць, што Украіна пойдзе сваім шляхам, пойдзе ў Еўропу. І гэта - шанец і для Беларусі. Таму што новая расійская імперыя стратэгічна недаўгавечная, але нанесці шкоду Беларусі здольная. Гэта звязана як раз з тым, што з 96-га года беларусы пазбаўлены права абіраць уладу...

- З 19 снежня прайшло два гады, але для беларусаў па-ранейшаму актуальныя два пытанні: хто вінаваты і што рабіць?

- Вінаватая Лубянка, вінаваты Крэмль, якія жывуць імперскімі амбіцыямі, якія бачаць Беларусь сярод іншых постсавецкіх краін у межах новай імперыі. І пакуль беларускае грамадства, апазіцыя не ўбачаць небяспеку з боку імперскай Масквы, да таго часу мы будзем перажываць падзеі 19 снежня.

Самая галоўная задача - стварыць фармалізаваную структуру беларускай апазіцыі, якая мае не толькі маральнае, але і юрыдычнае права выступаць ад імя ўсёй апазіцыі. Усё астатняе выпрацавана яшчэ ў 90-я гады, нічога не мянялася. Тым шляхам, якім прайшлі ўсе народы Усходняй Еўропы ў барацьбе з аўтарытарызмам, прыйдзецца прайсці і беларускай нацыі. Іншага выхаду ўжо няма.

Пры Лукашэнку ніякіх выбараў і быць не можа. Ёсць надзея, што грамадскім супрацівам усіх слаёў грамадства мы зможам націснуць на гэтую ўладу. Пры гэтым абсалютна неабходна, каб за межамі Беларусі склалася прабеларускае лобі. Пачаткам стварэння прабеларускага лобі я б бачыў узбуджэнне крымінальных справаў супраць людзей, вінаватых у знікненні беларускіх палітыкаў у канцы 20-пачатку 21 стагоддзя, і тых людзей, хто катаваў актывістаў апазіцыі, у тым ліку - і пасля 19 снежня.

Калі ў нейкай краіне не расследуюцца злачынствы супраць чалавецтва, то нацыянальнае заканадаўства шэрагу краін дазваляе ўзбуджаць крымінальныя справы, даводзіць іх да суда. Больш за тое, прыцягваць міжнародныя структуры. Станаўленнем прабеларускага лобі як раз і магло б стаць ўзбуджэнне крымінальных справаў супраць злачынцаў.

Таксама немалаважным з'яўляецца увядзеннем санкцый супраць алігархаў. Я выступаю за тое, каб спіс гэтых алігархаў пашыраўся, каб гаворка ішла не толькі пра беларускіх алігархаў, але і замежных алігархаў, якія разам з Аляксандрам Лукашэнкам эксплуатуюць беларускі народ. Я не разумею, чаму ўводзяць санкцыі супраць Пефціева, але не ўводзяць санкцыі супраць расійскіх алігархаў, якія незаконна маюць свае актывы ў Беларусі. Незаконна - таму што апошнія выбары ў Беларусі праводзіліся ў 1995 годзе. І заходнія алігархі таксама маюць свае інтарэсы на тэрыторыі Беларусі.

Трэба спыняць эксплуатацыю беларускай нацыі. На жаль, беларуская апазіцыя сёння ў такім стане, што замест пастаноўкі гэтых пытанняў разглядае альбо гістарычныя пытанні, альбо суб'ектыўныя.

Мне б вельмі хацелася, каб была створана структура, якая садзейнічала б развіццю беларускай нацыі. Беларусы заслугоўваюць лепшай долі, чым дыктатура Лукашэнкі.

Беларускі партызан