‘‘У жыцці кожнага мужчыны ёсьць тры
спакусы: жанчыны, грошы і ўлада.’’
‘‘Спакуса ўладай’’ Кебіч В.Ф.

VII. Падпалкоўнік Удодаў, сярэдніх гадоў мужчына з светлым тварам, з спачуваннем пазіраў на ўзмоклага прадпрымальніка, што нярвова ёрзаў на стуліку. 

- Так, Алексей Пятровіч Чамаданаў? Прадпрымальнік? 32 гады? Адукацыя вышэйшая? Інжынер? Жанаты? Двое дзяцей? 

Чамаданаў, ківаў галавой і сцвярджальна адказваў на кожнае пытанне падпалкоўніка, дрыготкай рукой выціраў насавічком спацелы твар, глядзеў спалоханым затраўленым позіркам і быў у моцным нярвовым напружанні.

- Заяву мы вашу прачыталі, Алекс Пятровіч. Зразу скажу вам праўду-матку, каб не мелі падманлівых надзей, не спадзяваліся на некага і на нешта. Справы кепскія, на вас будзе наязджаць ‘‘бандыцкая супольнасьць ‘‘. Паставіць на лічыльнік. Колькі вы ім завінаваціліся?

- У заяве напісана, 50 000 даляраў, - неахвотна адказаў прадпрымальнік. Ён ізноў адчуў подых роспачы, нібы чорнай прорвы, як чалавек, што нечакана на роўным месцы трапіў у страшную бяду.

- Так, пяцьдзесят тысяч даляраў!

Падпалкоўнік, прыемны, дагледжаны афіцер, рупліва зьдзмуў нябачную пылінку з рукава мундзіра і спакойна працягваў казаць жудасныя словы, апруцянеламу ад жаху прадпрымальніку.

- Калі нават і кватэру прадаць, і легкавік.. . усё роўна доўг застанецца. Калі жонка прыгожая, могуць прымусіць прастытуткай працаваць...

- Вы што? Таварыш падпалкоўнік!.. Я буду скардзіцца!

- Ну напішаш нам скаргу. Мы пачнём разглядаць... Ты пазычыў грошы ў фірмы на два тыдні? Ты іх вярнуць зараз не можаш! У чым крымінал? Пры чым тут ворганы правапарадку? Калі б ты пазычыў грошы ў чэсных прадпрымальнікаў, то цяпер яны б зьвярнуліся ў суд і ўсё рабілася па закону. Хутчэй усяго на цябе ўсклалі б спагнанне, але з кватэры не выселілі б з двума дзецьмі. Выплочаваў бы грошы на працягу дзесяці-пятнадцаці гадоў.

Падпалкоўнік не спяшаючыся дастаў насавічок з кішэні высмаркаўся і, склаўшы хустачку, ізноў паклаў яе назад

- Ты ж, Аляксей Пятровіч, папёрся пазычаць да крымінальных структур?! Аніякіх магчымасцяў гэтую фірму прыціснуць у нас няма. Хутчэй за ўсё яны скарыстаюць цябе па поўнай праграме, высмакчуць усе матэрыяльныя каштоўнасьці, кватэру ім падаруеш, а потым пасадзяць за краты, павесіўшы на цябе ‘‘бяспрэчныя доказы''...

У роспачы збялелы Алекс Чамаданаў глядзеў на элегантнага падпалкоўніка, прыемнага, такога дагледжанага мужчыну з сівізной у валасах і не мог паверыць, што ён, учора паспяховы бізнесмен, сёння знаходзіцца ў такім жахлівым дзікім становішчы. Падпалкоўнік зразумеў яго пачуцці, і каб вярнуць прадпрымальніка на рэальны грунт, запытаў:

- Грошы ў іх фірмы ‘‘Рос... рэг... і К'' браў узаймы?

- Браў. На тыдзень.

- Тыдзень амаль прайшоў. Праз пару дзён павінен аддаць ім грошы.

- Не здолею, таварыш падпалкоўнік. Фірма ў Днепрадзяржынску кінула мяне і яшчэ шэраг менчукоў, сабрала грошай пад цукар на 1,5 млн. баксаў і знікла. А я зараз вінен пяцьдзесят тысяч... А гэтыя, у каго я пазычаў грошы, цяпер бяруць за горла. Ставяць на лічыльнік. Мне няма ў кога перапазычыць... Ніхто не дасьць. Таварыш падпалкоўнік, што рабіць? Няўжо нельга ніяк выкруціцца... А гэты, з ‘‘Чмеля'', Ян Вагінскі. Ён жа ведаў, што легкавік скрадуць. Ён іх наводчык. Яго трэба выклікаць і дапытаць...

- Ужо дапыталі, і ён даў пісьмовае тлумачэнне. Вось, - Удодаў знайшоў на стале патрэбны ліст і зачытаў: - ‘‘...легкавік зранку выглядаў як маладая дзяўчына, на якую паклаў вока патэнцыйны жаніх''. Так яму здалося.

- Таварыш палкоўнік...

- Я падпалкоўнік, грамадзянін Чамаданаў!

- Прабачце, таварыш падпалкоўнік. Гэтаж звычайная хрэнь. Яму здалося... Калі ён такі экстрасэнс, то ён бы грошы шуфлем аграбаў, робячы прароцтвы...

- Можа хрэнь, а можа і не хрэнь. Чалавек мне здаўся разумны, уважлівы, з чэпкім вокам, былы паляўнічы. Ва ўсялякім разе тое, што ён бандыт - недаказуема.

- Таварыш падпалкоўнік, што ж мне рабіць? Я ж прапаў... памажыце, усё жыццё буду за вас маліцца...

- Усе так кажуць, а потым нават не здароўкаюцца.

- Таварыш падпалкоўнік, Богам прашу, дапамажыце, на калені стану. Век помніць буду...

- Добра. Паспрабую. Вазьміце, Чамаданаў, вось гэтую заяву-анкету. Уважліва прачытайце, і калі згодны, акуратна і пунктуальна запоўніце яе, а я покуль вып'ю кавы.

Падпалкоўнік піў каву, пазіраў у вакно, зрэдку кідаў уважлівы позірк на Чамаданава, як той, чырвоны і потны, чытаў анкету-заяву, а потым уздыхнуўшы, узяў асадку і пачаў рашуча пісаць.

Удодаў перавёў позірк у вакно, дзе панавала свежае вераснёўскае сонечнае надвор'е і задаволена, як чалавек, што якасна і прафесійна выканаў сваю працу, падумаў: ‘‘Лепш быць на службе ў ворганах дзяржаўнай бяспекі, чым шасцёркай-халуём у бандытаў. У нас яшчэ выплывеш і застанешся чалавекам. У крымінале застацца чалавекам не будзе ніводнага шанцу.''

Нарэшце Удодаў прыняў заяву ад спацелага Чамаданава. Пільна прачытаў яе, вярнуў распісацца. Потым правёў інструктаж.

- Што скажаце пра фірму ТАА ‘‘Чмель''? Не саромцеся, Алекс. Вы цяпер на дзяржаўнай службе. Дзяржава павінна ведаць усё! Каб памагчы вам, трэба, каб вы таксама ў нечым дапамаглі і нам, дзяржаўным людзям. Вы зараз змагаецеся за сваё жыццё, за сваю сямью!

- Гэты, Ян Вагінскі. Ён хітры! - няўпэўнена прамармытаў Чамаданаў.

- Кожны чалавек, хто не дурань, хітры. Кажы канкрэтна, Алекс. Усё што ведаеш, выкладай.

- Гэты... Ян Вагінскі, мне здаецца, яны контрабанду цягаюць у Расею... - выціснуў з сябе Чамаданаў.

- Так, так. Гэта цікава. Гарэлка, кампутары, замежная парфума, наркотыкі, гераін?

- Ды не, мне здаецца, нешта з тутэйшых харчовых тавараў, мо кабачковую ікру, каўбасы ці сыр...

- Гэта не вельмі цікава, Алекс. Але для пачатку напішыце пра фірму ‘‘Чмель'' усё, што ведаеце, і пра Вагінскага, і свае меркаванні.

Ізноў счырванелы і ўзмоклы Чамаданаў пісаў патрэбную інфармацыю і потым аддаў падпалкоўніку. Той прачытаў і паклаў у папку. Сёння гэтыя звесткі былі непатрэбныя, заўтра маглі стаць каштоўнымі.

- Ты, Алекс, шукай сапраўдную інфармацыю і тады лічы, што выкруціўся з пятлі. Ведай, што калі не будзе звестак, цябе ніхто ратаваць не будзе. Таму нюхай пільна. Бізнесменам-зладзеям дай волю - усё раскрадуць, усё вывезуць за мяжу. Як там класік трапна засведчыў: ‘‘За 300 адсоткаў прыбытку капіталіст роднага бацьку не пашкадуе, а за 1000 адсоткаў няма тых злачнстваў, на якія бізнесмены б не пайшлі.''

Падпалкоўнік Удодаў быў цяпер цалкам сурёзны, гаварыў строга, іншы раз жорстка.

- Я цябе прыкрыю, Алекс, на тыдзень-другі, але дай каштоўныя звесткі. Вось мой нумар тэлефона. Першы раз сустрэнемся на канспіратыўнай кватэры для далейшых падрабязных тлумачэнняў. А цяпер ідзі.

Падпалкоўнік глядзеў у спіну Чамаданава, які няўпэўнена ішоў да дзьвярэй, і думаў, што з гэтым прадпрымальнікам трэба яшчэ шмат працаваць, каб узняць на патрэбную прафесійную вышыню. ‘‘З крыміналам, канечне, у яго нічога не атрымаецца. Палахлівы, амаль без напругі, здаў Яна Вагінскага. Няхай покуль што папрацуе з прадпрымальнікамі, а потым можна накіраваць у апазіцыю, калі пакажа сябе здольным, то і ў народныя дэпутаты. Зараз ён у каматозным стане, калі ачуняе, павінен зразумець, што яму моцна пашэнціла.''

Задаволены Удодаў адчуў, што правёў надзвычай удалую вярбоўку патэнцыйна здатнага, можа нават таленавітага віжа, з якім можна будзе торыць свой якасны жыццёвы шлях і спраўдзіць паспяховую службовую дзейнасьць.

7.12.10 г. Менск